ارز فیات ( Fiat Currency)

از آن‌ جا که ارزش پول فیات یا بدون پشتوانه به دولت صادرکننده آن محدود است، چنانچه این دولت از بین برود، پولش هم بی‌ارزش می‌شود. این اتفاق در کشور عراق پس از حمله نیروهای بین‌المللی رخ داد و پول این کشور با سقوط بسیار شدیدی مواجه شد.

ارز فیات چیست؟ (Fiat) پول بی پشتوانه چیست؟

ارز فیات (Fiat Currency) یا پول فیات (Fiat Money) که در فارسی پول بی پشتوانه گفته می شود، به ارزی گفته می شود که اغلب توسط دولت ها به عنوان پول رایج در یک کشور مورد استفاده قرار میگیرد، ارزش ذاتی ندارد اما پشتوانه خود را از تلاش دولت ها برای حفظ ارزشش می گیرد. اینکه ارزش ذاتی ندارد یعنی فی الذات نمی توان آن را همیشه معادل یک دارایی فیزیکی دانست، برخلاف پول نماینده و پول کالایی.

پول های منتشر شده توسط دولت ها برای اولین بار در قرن 11 میلادی در چین مورد استفاده قرار گرفت. از آن تاریخ به بعد، کشورهای متعددی در کنار پول کالایی از پول فیات استفاده میکرده اند. اما از اوایل قرن بیستم پول فیات شروع به در اختیار گرفتن بازار پول در دنیا کرد. بعد از واقعه شوک نیکسون که طی آن طلا به عنوان پشتوانه مستقیم از دلار آمریکا برداشته شد (سال 1971)، سیستم ارز بی پشتوانه در تمام دنیا فراگیر شد.

از اوایل قرن بیستم پول فیات شروع به در اختیار گرفتن بازار پول در دنیا کرد. بعد از واقعه شوک نیکسون که طی آن طلا به عنوان پشتوانه مستقیم از دلار آمریکا برداشته شد (سال 1971)، سیستم ارز بی پشتوانه در تمام دنیا فراگیر شد.

کلمه فیات (Fiat) از ریشه لاتین به معنای (let if be done – بگذارید انجام شود) گرفته شده است که برای احکام و دستورات مورد استفاده قرار می گیرد. به این ترتیب پول فیات:

• هر پولی است که توسط دولت به عنوان پول رایج تعریف می شود.
• پولی است که ذاتاً بی ارزش است اما به واسطه حکم حکومت مورد استفاده قرار می گیرد.
• شی ذاتاً بی ارزشی است که به عنوان وسیله ای برای مبادله مورد استفاده قرار می گیرد.

تولید و نظارت بر پول فیات

تولید و انتشار پول فیات معمولاً از طریق ارز فیات ( Fiat Currency) بانک های مرکزی هر کشور صورت می گیرد. این انتشار معمولاً با خرید دارایی های مالی یا قرض دادن پول به موسسات مالی صورت می گیرد. معمولاً بانک های مرکزی با افزایش ذخایر خود نسبت به افزایش عرضه پول به بازار اقدام می کنند.

ریال، دلار، یورو، یوان و … همه ارزهایی که امروزه پول رایج کشورهای مختلف به شمار می روند، پول فیات هستند که اگرچه قرار هست همواره در ازای افزایش ذخایر چاپ شوند، اما این اتفاق نمی افتد و تحت عنوان ارزهای بدون پشتوانه شناخته می شوند.

در اقتصاد امروز، معمولاً بخش کوچکی از عرضه پول های فیات در قالب پول های فیزیکی است. برای مثال در آمریکا در دسامبر سال 2010 قریب به 8.8 تریلیون دلار پول منتشر شد که صرفاً 915 میلیون دلار از آن در قالب سکه و اسکناس بود. معمولاً تولید و انتشار پول فیزیکی نیز به عهده بانک مرکزی یا بعضاً خزانه داری دولت است.

استفاده از ارز فیات توسط کشورهای بسیاری از قرن هجدهم، باعث دگرگونی هایی در عرضه این نوع ارزها شد. افزایش بسیار زیاد عرضه این پول ها منجر به بروز برخی از ابرتورم ها یا تورم های بسیار بزرگ شد. برای مثال ابرتورم در جمهوری وایمار (آلمان) از مهمترین مثال های تاریخی این واقعه است.

اقتصاددانان باور دارند که تورم های بزرگ عمدتاً ناشی از عرضه بی رویه پول های فیات یا بی پشتوانه هستند. عمده اقتصاددانان طرفدار ایده تورم بسیار پایین و ثبات در تورم هستند. تورم های بالا عمدتاً سازمان اقتصاد کشور را به هم میریزند و با آثار متنوعی نظیر رکود یا افزایش فاصله طبقات اجتماعی و … همراه هستند.

اقتصاددانان باور دارند که تورم های بزرگ عمدتاً ناشی از عرضه بی رویه پول های فیات یا بی پشتوانه هستند.

فقدان پشتوانه در ارزهای فیات

یک ارز فیات در صورتیکه بانک مرکزی یا دولت حامی آن نتواند ارزش آن را با مکانیسم های اقتصادی حفظ کند، ممکن است به ارزش ناچیزی برسد یا صفر شود. این اتفاق معمولاً با اثر تورمی به شدت بالا همراه است. دلار زیمبابوه، چین در سل 1945 و مثال جمهوری وایمار (آلمان) مثال هایی از این دست هستند.

ارزهای فیات و ارزهای دیجیتال

ارزهای فیات نظیر دلار، در مقایسه با ارزهای ارز فیات ( Fiat Currency) ارز فیات ( Fiat Currency) دیجیتال در سالیان اخیر روند ارزشی باثبات تری داشته اند. اما در سوی دیگر، در یک مقیاس زمانی طولانی تر، یک واحد بیت کوین در مقابل دلار، در طی 10 سال اخیر رشد بسیار بالایی را تجربه کرده است.

به این ترتیب ویژگی ارزهای فیات در کوتاه مدت در قیاس با رمزارزها نظیر بیت کوین و اتریوم و … دور بودن آنها از نوسانات است. ممکن است شما در یک روز شاهد 10 درصد تغییر ارزش ارزهای دیجیتال باشید. در حالیکه برای دلار اینطور اتفاقی به هیچ عنوان طی یک روز تجربه نمی شود.

برخی از ارزهای دیجیتال که اصطلاحاً به آنها رمزارزهای پایدار یا Stablecoin گفته می شود، ارزهایی هستند که یک ارز فیات، یک کالا یا یک متدلوژی را به عنوان پشتوانه خود در نظر می گیرند تا ارزش خود را حفظ و از نوسان به دور باشند. مهمترین این ارزها، تتر (USDT) و یو اس دی کوین (USDC) هستند.

ارز فیات ( Fiat Currency)

عصر اعتبار- پول فیات به واحد پولی گفته می‌شود که دولت‌ها آن را منتشر می‌کنند، اما پشتوانه فیزیکی (مانند طلا ، نقره) ندارد.

به گزارش پایگاه خبری «عصر اعتبار» به نقل از ایبِنا، ارز فیات یا پول بی‌پشتوانه مانند دلار آمریکا، در واقع یک پول قانونی است که ارزش خود را از دولت صادرکننده‌اش می‌گیرد و برخلاف پول کالایی، ارزش آن به یک کالای فیزیکی بستگی ندارد. فیات از واژه لاتین به همین نام و به معنی «بگذارید انجام شود» گرفته شده‌ است. دولتی که پول فیات را چاپ می‌کند، عامل تعیین‌کننده در ارزش آن است و در حال حاضر بسیاری از کشورها از سیستم ارز فیات برای خرید کالا، خدمات، سرمایه‌گذاری و سپرده‌گذاری استفاده می‌کنند. این سیستم پولی در واقع جایگزین استاندارد طلا و پول کالایی شده است.

در واقع پول فیات (Fiat Currency) به واحد پولی گفته می شود که دولت‌ها آن را منتشر می‌کنند اما پشتوانه فیزیکی (مانند طلا، نقره) ندارد. ارزش این نوع پول به‌جای آنکه وابسته به ارزش ذاتی دارایی‌هایی دیگر به‌عنوان پشتوانه باشد، ناشی از ارتباط بین میزان عرضه و تقاضا است.

متخصصین حوزه مالی و اقتصاددانان در حمایت از ارزهای فیات هم عقیده نیستند. مدافعان و مخالفان آن مزایا و معایب زیر را برای ارزهای فیات مطرح می‌کنند:

کمیابی (Scarcity): پول‌ فیات از کمیابی کالا یا دارایی فیزیکی مانند طلا تاثیر نمی‌پذیرد.

هزینه: خلق پول فیات از نظر اقتصادی نسبت به پول کالایی به‌صرفه‌تر است.

واکنش‌پذیر: پول فیات این قدرت را در اختیار دولت و بانک مرکزی قرار می‌دهد که نسبت به بحران‌های اقتصادی انعطاف کافی را داشته باشند.

مبادلات بین‌المللی: ارزهای فیات توسط تعداد زیادی از کشورها در سرتاسر جهان مورد استفاده قرار می‌گیرند. این باعث ارائه فرم قابل قبولی از پول برای مبادلات تجاری شده است.

راحتی: برخلاف طلا، پول فیات به ذخایر فیزیکی که نیازمند نگهداری، محافظت، نظارت و دیگر امور هزینه‌زا باشد، نیست.

نبود ارزش ذاتی: ارزهای فیات فاقد ارزش ذاتی هستند. این به دولت‌ها امکان «خلق پول از هیچ چیز» را می‌دهد که می‌تواند به ابرتورم و در نهایت سقوط سیستم اقتصادی یک کشور منجر شود.

سابقه تاریک: از نظر نمونه‌های تاریخی، پیاده‌سازی سیستم‌ ارزی فیات معمولاً به سقوط نظام‌های مالی ختم شده است که بیانگر خطرناک بودن استفاده از این سیستم پولی است.

پول یا ارز فیات (Fiat Currency) چیست؟

تنها مشابهت بین ارز فیات و ارز دیجیتال در نداشتن پشتوانه فیزیکی آن‌هاست. در حالی که ارز فیات توسط دولت‌ها و بانک‌های مرکزی کنترل می‌شود، ارزهای دیجیتال ماهیت غیرمتمرکزی دارند.

تفاوت آشکار این دو سیستم پولی، در نحوه ایجاد پول‌های جدید در هر یک از آن‌هاست. بیت کوین به عنوان نمونه برتر ارزهای دیجیتال، در مقایسه با پول‌های فیات که در کنترل بانک‌هاست و اساساً می‌توانند بدون هیچ پایه و اساسی به وجود آیند، عرضه و تعداد سکه محدودی دارد.

به عنوان شکل دیجیتالی پول، ارزهای دیجیتال هیچ قرین فیزیکی ندارند و به هیچ مرزی محدود نمی‌شوند. علاوه بر این، تراکنش‌ها در ارزهای دیجیتال برگشت‌ناپذیر است در حالی که در ارزهای فیات اینگونه نیست.

لازم به اشاره است که بازار ارز دیجیتال دربرابر بازارهای سنتی و مبادلات ارزی بسیار کوچکتر و پرنوسان‌تر است. این یکی ارز فیات ( Fiat Currency) از دلایلی است که مانع از فراگیر شدن و پذیرش گسترده این ارزها در عرصه بین‌المللی شده است. اما با رشد بازار ارزهای دیجیتال، به احتمال زیاد نوسان آن نیز کمتر و کمتر خواهد شد.

مفهوم ارزهای فیات Fiat Currency

فیات ارزی است که فاقد هرگونه ارزش ذاتی بوده و ارزش آن تنها وابسته به سیاست پشت پرده حکومت است. در این نوع سیستم با از بین رفتن حکومت پول ضرب شده توسط آن حکومت نیز بی‌ارزش می‌شود. چنانچه با تغییر حکومت در بسیاری از کشورها در 50 سال گذشته ارز آنها کاملا محو و جای خود را به ارز جدیدی داد. که عامه ایرانیان به اشتباه از ان به عنوان پول یاد می کنند. که در مقاله مفصل به تفاوت پول با ارز خواهم پرداخت. در زمان قدیم و تاسال 1971میلادی پول تمامی کشورها معمولاً به فلزات گرانبها نظیر طلا و نقره متصل بود؛ ولی بعد از لغو یکجانبه پیمان برتون وودز از سوی آمریکا در سال ۱۹۷۱، در تمامی کشورهای دنیا پول مورد استفاده بطورخودکار به ارز فیات تبدیل گردید. که ماهیتا در داخل خود هیچ ارزش واقعی را نمی تواند حمل نکند. و گاها از اجبار در بکارگیری ارز استفاده شده به طور مثال در اسکناسهای دلار آمریکا نوشته شده است که این پول legal tender است.که بنوعی معنی آن این است که قبول نکردن این پول برای مبادلات، غیرقانونی می‌باشد.

دولتها پشتوانه ارزهای فیات

ارز فیات fiat currency از دید اقتصاد کلان دارای برتری کاذب نسبت به پول money(پولی که ارزش خود را داخل خود نهان دارد) است که در صورت مخدوش شدنش دولت صادر کننده ارز هنوز آن را قبول می‌کند. به طور مثال می‌توان اسکناس دارای پارگی را با اسکناس نو تعویض نمود ولی مشابه چنین کاری در مورد پول می تواند وجود نداشته باشد زیرا در داخل خود پول ارزش واقعی خود را نهفته نگهداشته.در حال حاضر تقریباً تمام پول مورد استفاده در تمامی کشورهای دنیا اصطلاحاً ارز فیات است که به ارزی اطلاق می‌شود که علاوه بر اینکه حمل کننده ارزش ذاتی و قدرت خرید در خود نبوده و بدتر آنکه کنترل ارزش آن در اختیار حکومت است و می تواند بدون هیچ نظارتی بصورت گسترده توسط دولتها تولید و در بین جوامع توزیع گردد. خصوصا این اتفاق در زمان وقوع جنگها اتفاق می افتد.درحقیقت ارزفیات Fiat Currency ارزی است که دارای ارزش ذاتی نبوده و تنها ناشی از دستور دولتی یا قانون باشد که به عنوان سیاست پولی monetary policy از آن نامبرده می شود و معمولا تصمیمات در این حوزه به شدت سری است و در بانک مرکزی ویا حوزه هایی نزدیک به ان مثل خزانه داری هر دولت تصمیم گیری در مورد سیاست پولی انجام می گیرد .

نام fiat از واژه لاتین فیات به معنی بگذارید انجام شود گرفته شده است.

تهدیدات و خطرات ارز فیات

مهمترین خطر و تهدید ارز فیات تورم سرسام آور وافزایش بدهی نامحسوس به جامعه بشری می باشد ک دلیل عدم وجود هرگونه محدودیت بر ارز فیات ( Fiat Currency) حجم تولید نقدینگی است.در ایالات متحده شوک نیکسون در ۱۹۷۱ بر تبدیل‌پذیری مستقیم دلار آمریکا به طلا پایان داد. از آن زمان تا به حال همهٔ پولهای مورد استفاده در سراسر دنیا از جمله دلار آمریکا، پوند انگلستان، یورو و ریال پول فیات محسوب می شوند که پشتوانه انها همانند اروپا و ژاپن صنایع وتکنولوژی ان کشورها ویا مانند امریکا نیروی نظامی ، آنها میباشد.

پنج ویژگی پول فیات

1.توسط دولت یا سازمان مورد تایید دولت وجهه قانونی و مشروعیت داده میشود . 2.توسط دولت یا سازمان مورد تایید تولید می‌شود ومعمولا توسط بانکهای مرکزی هرکشور چاپ می شود و نه دارای ارزش مشخصی است و نه قابل تبدیل به هیچ کالای مشخصی می‌باشد. 3.دارای ارزش ذاتی نیست و تنها دلیل استفاده از آن دستور وپشتیانی دولت از آن است. 4.این پول در تضاد با پول کالایی است که در آن سکه طلا و نقره و یا پولی که دارای ارزش ذاتی مشخصی نسبت به طلا و نقره می باشد مورد استفاده قرار می‌گیرد. مقدار ارزش ضرب شده بر روی پول فیات به صورت سکه بسیار بیشتر از ارزش فلز آن بوده و این ارزش بالا به دلیل دستور حکومت است.5.خطر بزرگ در استفاده از پول بی پشتوانه تورم بحرانی و افزایش بیش از حد نقدینگی ،بیماری هلندی به دلیل امکان نامحدود بودن آن است. معمولاً تمامی کشورها از ارگانی به نام بانک مرکزی برای کنترل تولید پول استفاده می‌نمایند. در زمان امروزی پول کاغذی و سکه‌ها تنها درصد بسیار کمی از حجم نقدینگی را تشکیل می‌دهند و بیشتر نقدینگی تنها به صورت پس انداز در بانکها موجود است. که عمق بدهی که پول فیات در 50 سال گذشته تولید کرده اند را نمایان نمی کنند .

در ارزهای فیات برای بررسی حرکات هر ارز باید بر اخبار و روند تصمیمات و سیاستهای پولی بانکهای مرکزی هرکشور متمرکز بود. تا توان تحلیل بنیادی حرکت ارز در بلند مدت را کسب کرده . وسپس به بررسی تعاملات پولی با دیگر کشورهای با استفاده از پارامترهایی نظیر تراز تجاری trade balance پرداخته شود.

مثال1 بانک مرکزی استرالیا

سعی کرده حرکات نوسانی ارز خود را از سال 2015 کاهش داده و در تعاملات با کشور ایالات متحده پس از یک دور فراز نشیب از دوران 1996 تا اوخر 2014 که اوج این نوسانات در بحران مالی 2008 بود . سر انجام جفت ارز دلاراسترالیا بر دلار آمریکا AUDUSD از اوایل سال 2015 تامیانه 2017 روند sideways یا رنج زدن را در بین سطح حمایتی 0.6826 تا سطح مقاومتی 0.7833 برجای گذارد یا بهتر است یگوییم هدایت نموده که 90% ناشی از سیاستهای پولی محرمانه بانک مرکزی استرالیاست .

مثال2 بانک مرکزی سوئیس

به دلیل سیاستهای منحصر بفردش به عنوان یکی از کم نوسان ترین ارزها ست ولی در زمانهای بسیار کوتاهی شوکها و نوسان های بسیار بزرگی به ارز فرانک سوئیس داده می شود که احتمالا از سیاستهای حمایتی هوشمندانه از پولشویی می باشد. که خصوصا به روند های امنیت اقتصادی مناطق جهان مرتبط است.

بخوبی بخاطر دارم در روز 2015jan15 نوسان بسیار بزرگی به ارز فرانک سوئیس وارد نمود بانک مرکزی سوئیس در روز پنجشنبه ۱۵ ژانویه ۲۵ دی سال 2015، اعلام کرد که ارزش برابری یورو در مقابل فرانک را حذف کرده است.این تصمیم ناگهانی سوئیس، سرمایه‌گذاران را با وحشت کاهش بیشتر یورو در روزهای آتی مواجه کرده و بازار ارز و سهام در سراسر اروپا در پی این تصمیم آشفته شده است.به این ترتیب فرانک سوئیس افزایش ارزش ۳۰ درصدی یافته و بازار سهام سوئیس شاهد سقوطی ۹ درصدی گردید، سقوطی که از سال ۱۹۸۹ بی‌سابقه بود.نوسان شدید لحظاتی پس از آن رخ داد که بانک مرکزی سوئیس سیاست سقف تعیین شده برای ارزش برابری فرانک در مقابل یورو را، که از سپتامبر ۲۰۱۱ برقرار شده بود، لغو کرد. اما از تاریخ 2015feb تا کنون یعنی اواسط2017 روند کم نوسان به خود گرفته فرانک سوئیس را به یکی از ارزها با کمترین درجه فراریت volatility مبدل نموده .

با ورود ارزهای اینترنتی نظیر بیتکوین به مبادلات جهانی مفهوم جدید وتوسعه یافته تری از ارز فیات بوجود امده که در نتیجه آن بررسی و تحلیل جهت تغییرات ارزها وپیش بینی های حرکات ارزی بسیار پیچیده تر از قبل شده خصوصا که از بیتکوین Bitcoin برای حجم بالای پولشویی استفاده می شود. و ماهیتا به دلیل امنیت کارکردش بین خلافکاران و قاچاقچیان محبوبیت و نتیجتا ارزش واعتبارش در حال افزایش است . واعلام حمایت کریستین لاگارد به عنوان شخصیتهای برجسته صندوق بین المللی پول از ارزهای رمزگذاری در سال2017 موضوع را پیچیده تر و رازآلوده تر نمود زیرا در سالهای 2014 و2015 چندین بار پلیس فرانسه دستگیری دارندگان ومعامله گران بیتکوین به عنوان اقدامی خلافکارانه در سابقه خود داشت. بطورکلی می توان نتیجه گرفت که ارز های رمزگذاری شده ،اگر توان دخل و تصرف در موجودیشان که فعلا غیرممکن نشان می دهد پدید آید نوعی ارز فیات جدید خواهند بود که دیگر زحمت و هزینه چاپ هم برای تولید انها بکار برده نمی شود . اما ساختار رمز ارزهای کنونی آنها را کاملا مستقل و ومردمی وغیر وابسته به حاکمان و دولتها نشان می دهد . که اطلاق رمز ارز به عنوان ارز فیات ناممکن می نماید

ویدئوی زیر بگونه ای دیگرمعضل وتاریخچه ارز فیات رو بازگو می کند .

رمزارزها در صنعت ارزهای دیجیتال جای ارزهای فیات را خواهند گرفت

همه تحلیلگران بر این باورند که رشد بیت کوین بالای 100 هزار دلار رقم خواهد خورد

دانش مورد نیاز و کافی برای ورود به بازار رمزارزها

ارزروز: صنعت ارزهای دیجیتال پیچیده و سرمایه‌گذاری در آنها بسیار دقت و دانش نیاز دارد. و همواره توصیه می‌شود که برای ورود به بازار رمزارزها باید دانش کافی را از مراجع ذیصلاح به دست آورد. از نظر بسیاری از فعالان این دانش به سختی به دست می‌آید و درک کردن ماهیت مبهم آن نیاز به زمان دارد. اما شاید بتوان به قدرت گفت که ارزهای دیجیتال به زودی جایگزین یا مکملی برای ارزهای فیات خواهند بود. کریپتو نیوز در نقدی گفت همه می‌دانند که چطور دلار یا یورو خود را خرج کنند، اما کمتر کسی می‌داند پولی که مردم در جیب خود از آن نگهداری می‌کنند بر مبنای چه سیستمی اداره می‌شود.

در این خصوص نظرسنجی در سال ۲۰۱۴ در انگلستان انجام شد و مشخص کرد که تنها ۱۰ درصد از اعضای پارلمان بریتانیا، کسانی که برای قانون‌گذاری واجد شرایط شناخته شده‌اند، می‌دانند که بیشتر حجم پول‌های این کشور هنگام اعطای وام و اعتبار توسط بانک‌های تجاری عرضه می‌شود. این نظرسنجی نشان داد ۷۱ درصد از اعضای پارلمان بریتانیا تصور می‌کردند که تنها دولت یا بانک مرکزی اجازه چاپ پول‌های جدید را دارد. از این رو می توان گفت درک‌کردن ارزهای دیجیتال در مقایسه با سیستم پولی ارزهای فیات، حداقل در سطح اقتصادی، آن‌قدرها هم که به نظر می‌رسد سخت نیست. به گفته بسیاری از کارشناسان باید ارزهای فیات و ارزهای دیجیتال را با روشی دیگر مورد مقایسه قرار داد. ارزهای فیات در مقایسه با بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال ارزش بنیادی بیشتری ندارند و ارزش هر دوی آنها به طور یکسان به میزان تقاضا و اعتماد مصرف‌کنندگان بستگی دارد.

حضور افراد ارز فیات ( Fiat Currency) مشهور در بازار ارزهای دیجیتال

مارک کوبان (Mark Cuban) و جان مک‌آفی (John McAfee) هم که در سال‌های اخیر به این حوزه وارد شده‌اند، گفته‌اند که پیچیدگی بیش از حد ارزهای دیجیتال می‌تواند از پذیرش گسترده آنها جلوگیری کند. با این حال بیشتر طرفداران این نظریه دو موضوع متفاوت در مورد بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال را با یکدیگر اشتباه گرفته‌اند. آنها به پیچیدگی‌های فنی مانند روش‌های رمزنگاری و ساختار بلاک چین ارزهای دیجیتال نگاه می‌کنند و به این نتیجه می‌رسند که این پیچیدگی اقتصاد کلان ارزهای دیجیتال را هم در بر می‌گیرد. هانا هالابوردا Hanna Halaburda، دانشیار حوزه فناوری، عملیات وآماردرمدرسه‌کسب‌وکار دانشگاه نیویورک، گفته است: پیچیدگی ارزهای دیجیتال و ارزهای فیات با یکدیگر متفاوت است. استفاده از پول نقد، حداقل شکل امروزی آن، آسان است، چراکه می‌توانید دارایی خود و چیزی که خرج می‌کنید را ببینید. اما ارزهای دیجیتال عمدتاً سیاست پولی شفافی دارند و صدور واحدهای جدید[به صورت مستقیم انجام می‌شود].

با این حال استفاده از آنها کار پیچیده‌ای است. باید رمز کیف پول خود را به خاطر بسپارید، . اگر آدرس گیرنده را اشتباه وارد کنید ممکن است . پول خود را از دست بدهید . و کسی وجود ندارد که برای رفع این مشکل بتوانید . با او تماس بگیرید. درک سیستم پولی بیت کوین کار بسیار ساده‌ای است. با استخراج هر بلاک جدید مقداری بیت کوین صادر می‌شود. پاداش بلاک هر چهار سال یک‌بار در دوره‌های هاوینگ کاهش می‌یابد . تا در نهایت ۲۱ میلیون واحدی که به‌عنوان عرضه کل بیت کوین در نظر گرفته شده است، استخراج شود. از طرفی دیگر، سیستم پولی آمریکا و دیگر کشورهای جهان نه‌تنها پیوسته تغییر می‌کند، بلکه از لایه‌های پیچیده مختلفی هم تشکیل شده است. علاوه بر این، بسیاری از فعالان این حوزه معتقدند که پیچیدگی ظاهری تجربه و رابط کاربری پلتفرم‌های ارز دیجیتال در طول زمان کمتر خواهد شد.

لو کرنر (Lou ارز فیات ( Fiat Currency) Kerner)

لو کرنر (Lou Kerner)، از سهام‌داران شرکت بلاک چین کوین وستورز (Blockchain Coinvestors) . و تحلیل‌گر ارشد ارزهای دیجیتال در کوانتم اکونومیکس (Quantum Economics)، گفته است: . همان‌طور که تکامل فناوری باعث شد استفاده از اینترنت به قدری آسان شود . که به جریان غالب تبدیل شود، فناوری ارز دیجیتال هم در حال تکامل است . و در مسیر پذیرش به‌عنوان جریان غالب قرار دارد. کرنر می‌گوید بازبودن و تغییرناپذیری فناوری بلاک چین باعث شفافیت فوق‌العاده ارزهای دیجیتال شده است، . تا جایی که دقیقاً می‌دانیم تا به حال چه تعداد بیت کوین استخراج شده است. [این در حالی است که] هیچ‌کس نمی‌داند که همین دیروز چند اسکناس چاپ شده است!

فیلیپ گرادول (Philip Gradwell)

کارشناس اقتصادی ارشد چینالیسیس (Chainalysis)، با نظر کرنر موافقت کرده و گفته است. این یک اشتباه رایج است که تصور می‌کنند . ارزهای دیجیتال شفافیت ندارند. در واقع [تمامی اطلاعات] روی دفتر کل عمومی بلاک چین ثبت می‌شوند و این یکی از شفاف‌ترین شیوه‌های انتقال ارزش است. در وهله اول، این شفافیت ارزهای دیجیتال است که باعث شده شرکت‌های تحقیقاتی‌ای مانند چینالیسیس وجود داشته باشند.باید به این نکته هم توجه داشت که اگر درک چیزی حداقل از نظر فنی سخت باشد. به این معنی نیست که مردم نمی‌توانند یا نمی‌خواهند که از آن استفاده کنند.

جان پائول کانینگ (John Paul Koning)

کارشناس اقتصادی، گفته است: درک سیستم پولی سنتی بسیار دشوار است. بیشتر مردم هیچ تصوری در رابطه با شیوه کار [این سیستم] ندارند. اما برای راندن یک خودرو نیازی نیست بدانید که چگونه کار می‌کند. و همین موضوع درمورد دلار، ین و پوند هم صدق می‌کند. انتقاد دیگری که از ارزهای دیجیتال می‌شود، نداشتن ارزش بنیادی (فاندامنتال) است. شاید درست باشد، اما تقریباً همین موضوع درمورد ارزهای فیات هم صدق می‌کند.

هانا هالابوردا:

دانشیار دانشگاه نیویورک گفت ارزهای فیات به‌خودی‌خود هیچ ارزش بنیادی یا فاندامنتالی ندارند. آنها [در واقع] با سیاست‌های دولت صادرکننده‌شان پشتیبانی می‌شوند و این یک استراتژی مؤثر بر بسیاری از ارزهای فیات بوده است. هالابوردا می‌گوید ارزهای فیات به‌عنوان دارایی‌های با ارزش بنیادی در نظر گرفته می‌شوند. چراکه تنها با استفاده از آنها می‌توان مالیات پرداخت کرد. و بنابراین همیشه، یا حداقل در دوره‌های پرداخت مالیات، تقاضا برای آنها وجود خواهد ارز فیات ( Fiat Currency) داشت.

جدای از این موضوع، ارزهای فیات فقط به این خاطر دارای ارزش هستند که عده‌ای تصور می‌کنند دیگران در آینده‌ای نزدیک برای [این ارزها] ارزش قائل خواهند بود. هالابوردا بیت کوین را «نسل جدید ارزهای فیات» خوانده، اما همچنان با کسانی که می‌گویند. این ارز دیجیتال ارزش ذاتی ندارد مخالف است. هالابوردا می‌گوید: بیت کوین و دیگر ارزهای دیجیتال خدماتی ارائه می‌دهند که تا پیش از این وجود نداشته است؛ [مانند] تراکنش‌های نیمه‌ناشناس آنلاین. به عقیده من این ارزش بنیادی بیت کوین است.

ارز یا پول فیات چیست؟ پولی که ارزش آن را دولت تعیین می‌کند

در اخبار و مقالات اقتصادی یکی از مفاهیم پایه‌ای که همیشه تکرار می‌شود و شاید مفهوم آن برای همه آشنا نباشد، پول فیات یا پول ارز فیات ( Fiat Currency) بدون پشتوانه است. مسئله مهم و ابتدایی در درک این مفهوم، تعریف پول و تفاوت آن با ارز است. با درک صحیحی از این اصطلاحات، می‌توان به توضیح مفهوم و کارکرد پول فیات پرداخت؛ این که منظور از آن چیست و چرا بدون پشتوانه است؟ اعتبار این پول از کجا تامین می‌شود؟ آیا بدون پشتوانه بودن آن موجب بی‌اعتباری‌اش نخواهد شد؟

تعریف پول و ارز

همان طور که در ابتدای مقاله اشاره شد، بهتر است همین ابتدا و پیش از آن‌ که بگوییم ارز یا پول فیات چیست، به تفاوت پول و ارز اشاره کنیم. چرا که بسیاری از ما معمولا این دو واژه را به صورت نادرست به جای یک‌دیگر استفاده می‌کنیم.

پول واسطه‌ای برای انجام مبادلات و ذخیره ارزش است و در گذر زمان ارزش خود را حفظ می‌کند. هم‌چنین از پول به عنوان واحد محاسبه نیز یاد می‌شود؛ یعنی می‌توان به کمک آن برای کالاها و خدمات مختلف ارزشی تعریف کرد. پول ارزشی ذاتی دارد و همیشه ارزشمند است. فلزات گران‌بهایی نظیر طلا و نقره که در گذشته به عنوان واسطه مبادلاتی مورد استفاده قرار می‌گرفتند، پول به شمار می‌روند.

در سمت مقابل اسکناس‌ها و سکه‌هایی که نزد خود دارید و در مبادلات روزمره از آن استفاده می‌کنید، ارز هستند. ارز نیز یک واسطه مبادلاتی و مقیاس محاسباتی است. می‌توان گفت ارز همان تکه کاغذ بهاداری است که ارزش آن توسط دولت‌ها مشخص می‌شود. در واقع ارزش ارز به پذیرش قراردادی آن مربوط است. این کاغذ بهادار نوعی از دارایی است که شهروندان یک جامعه بر سر آن و ارزشمندی‌اش توافق دارند. پس ارز یا همان اسکناس فاقد ارزش ذاتی است ولی با استناد به اعتبار دولت‌ از آن به عنوان ابزاری برای ذخیره ارزش استفاده می‌شود.

می‌توان گفت زمانی که ارز (یک کاغذ که به صورت قراردادی بهادار است) را در بانک سپرده‌گذاری می‌کنید، آن را به پول تبدیل کرده‌اید.

در جدول زیر می‌توانید تفاوت‌ها و شباهت‌های دو مفهوم پول و ارز را به صورت مقایسه‌ای مشاهده کنید:

موارد مقایسه	پول	ارز
تعریف پایه	غیرقابل لمس و فاقد بو است	قابل لمس است
شکل	با اعداد نشان داده می‌شود	به صورت اسکناس (کاغذ)، سکه یا پلاستیک است
پشتوانه	متنوع است. مثلا پول موجود در یک حساب بانکی در زمان صدور چک به عنوان پشتوانه در نظر گرفته می‌شود	توسط دولت پشتیبانی می‌شود
مصادیق	حساب بانکی یا چک، حساب آنلاین	سکه و اسکناس
ارزش ذاتی	دارد	ندارد
حالت انتقال	به صورت آنلاین و غیرفیزیکی	به صورت دستی و فیزیکی
قابلیت حمل	دارد	دارد
قابلیت معاوضه	دارد	دارد
تقسیم‌پذیری	دارد	دارد

ارز یا پول فیات چیست؟

ارز فیات، پولی قانونی به شمار می‌رود. ارزش این پول به نهاد صادرکننده آن یعنی دولت مربوط است. یعنی زمانی که می‌گوییم این پول بدون پشتوانه است، منظور این است که به یک کالای فیزیکی هم‌چون طلا یا نقره وابسته نیست و ارزش آن به میزان عرضه و تقاضا بستگی دارد. واژه فیات در زبان لاتین به معنای بگذارید انجام شود ترجمه شده است.

اکثر کشورها در سراسر دنیا از ارز فیات به منظور خرید کالا و خدمات و پرداخت مالیات استفاده می‌کنند. این ارز هم‌چنین گزینه مناسبی برای سرمایه‌گذاران و کسانی که قصد پس‌انداز دارند به شمار می‌رود.

پس از ایجاد سیستم فیات که ارزشی برای پول قانونی ایجاد می‌کرد، جایگزین مناسبی برای استاندارد طلا و سایر سیستم‌هایی پیدا شد که بر مبنای کالا فعالیت می‌کردند. اکنون بیشتر پول‌های کاغذی هم‌چون دلار و یورو در دسته پول فیات یا بدون پشتوانه قرار می‌گیرند.

افزون بر پول بدون پشتوانه، ارز فیات را با اسامی دیگری نیز می‌شناسند. از جمله این نام‌ها می‌توان به پول حکمی، پول دستوری و پول اعتباری هم اشاره کرد.

مفهوم ارزش‌گذاری در اقتصاد برای ایجاد ارز فیات

پول فیات تماماً بر پایه‌ی یک بهای قراردادی است و خود آن به تنهایی ارزشی ندارد. این بهای قراردادی در اقتصاد، به واسطه‌ی سازوکاری به نام ارزش‌گذاری انجام می‌شود. در گذشته‌های دور که مبادلات به کمک ارز فیات ( Fiat Currency) طلا، نقره و برنز انجام می‌شد، ارزش‌گذاری سیستمی کاملا مشخص داشت. یعنی ارزش دارایی‌ها به ارزش ذاتی همین فلزات گران‌بها مربوط بود. با کمیاب‌ شدن طلا، ارزش آن نیز به مراتب افزایش پیدا کرد. همین مسئله موجب ایجاد نخستین انقلاب در اقتصاد شد. پس از آن بود که استفاده از کاغذهایی با عنوان اسکناس و به نمایندگی از طلا و نقره رواج پیدا کرد.

با پیدایش این سیستم، اسکناس به منزله یک سند قرضی تلقی می‌شد. یعنی به کمک آن می‌شد دریافت که یک نفر چه میزان طلا به شخصی دیگر بدهکار است. با افزایش ارزش طلا و به منظور سهولت معاملات و پایین‌ نگه داشتن تورم، اسکناس‌ها رفته‌رفته کوچک‌تر شدند.

مزیت چنین شیوه ارزش‌گذاری آن است که قیمت‌ها می‌توانند ثابت ارز فیات ( Fiat Currency) بمانند. زیرا طلا نوسان کمی دارد و اگر مبنای ارزش‌گذاری در سیستمی دیگر باشد، آن سیستم نیز به تبعیت از همین مسئله نوسان کمی را تجربه می‌کند.

از آن جا که که ارز فیات یک پول بدون پشتوانه فیزیکی است، به دلیل تورم با خطر کاهش ارزش روبرو می‌شود. حتی در شرایطی که ابرتورم در جامعه وجود دارد، ممکن است ارزشش را به صورت کامل از دست بدهد.

بررسی تاریخچه ارز فیات

اگر بخواهیم به زادگاه اولیه پول فیات اشاره کنیم باید از استان سیچوان در کشور چین شروع کنیم. این استان نخستین بار در قرن یازدهم میلادی صدور پول کاغذی را در دستور کار قرار داد. در ابتدا پول کاغذی را می‌شد به ابریشم،‌ طلا یا نقره تبدیل کرد ولی پس از این‌ که در قرن سیزدهم قوبلای خان به قدرت رسید، سیستم ارز فیات ایجاد شد. مورخان می‌گویند این سیستم پولی نقشی پررنگ و اساسی در سقوط امپراتوری مغول به عهده داشت. به باور این افراد، هزینه‌های بیش‌ از اندازه و ابرتورم، مسائلی بودند که تیشه به ریشه امپراتوری مغول زدند.

در قرن ۱۷ میلادی در اروپا هم سر و کله این پول در کشورهای اسپانیا، سوئد و هلند پیدا شد. البته در کشور سوئد این سیستم با شکست مواجه شد و دولت به ناچار آن را کنار گذاشت. در طی دو قرن آینده، فرانسه نو در کشور کانادا و مستعمرات آمریکا و پس از آن دولت فدرال ایالات متحده به استفاده از ارز فیات روی آوردند. در آمریکا و طی سال ۱۹۳۳، دولت دیگر اجازه تبدیل پول کاغذی به طلا را صادر نکرد.

سرانجام در سال ۱۹۷۲ و در زمان ریاست جمهوری نیکسون، کشور آمریکا با استفاده از سیستم ارز فیات، استاندارد طلا را به صورت کامل کنار گذاشت. کشورهای مختلف نیز به تبعیت از آمریکا به استفاده از ارز فیات روی آوردند. از آن تاریخ تا به حال، پول آمریکا بدون پشتوانه است و پشتوانه آن اعتبار دولت و اعتماد مردم به آن است.

از آن‌ جا که ارزش پول فیات یا بدون پشتوانه به دولت صادرکننده آن محدود است، چنانچه این دولت از بین برود، پولش هم بی‌ارزش می‌شود. این اتفاق در کشور عراق پس از حمله نیروهای بین‌المللی رخ داد و پول این کشور با سقوط بسیار شدیدی مواجه شد.

بیشتر بخوانید

ویژگی‌های پول فیات چیست؟

برای پول بدون پشتوانه می‌توان چند ویژگی عمده را نام برد که به شرح زیر هستند:

• دولت این ارز را صادر و آن را قانونی می‌کند.
• ارزش مشخصی دارد.
• نمی‌توان آن را به کالای مشخص دیگری تبدیل کرد.
• فاقد ارزش ذاتی است و تنها به دلیل دستور دولت مورد استفاده قرار می‌گیرد.

ساز و کار ارز فیات

ارزش ارز فیات می‌تواند به دو عامل بستگی داشته باشد. یا دولتی که آن را صادر می‌کند در حفظ ارزش آن می‌کوشد یا طرفین یک تراکنش بر سر ارزش آن با هم توافق می‌کنند. اگر به تاریخچه پول نگاهی بیندازیم، می‌بینیم که در طول تاریخ دولت‌های مختلف با کمک فلزات گران‌بهایی نظیر طلا و نقره به ساخت سکه روی می‌آوردند. یا پولی را چاپ می‌کردند که می‌شد آن را به یک کالای ارزشمند تبدیل کرد. اما ویژگی ارز فیات غیرقابل تبدیل بودن آن است.

دلار آمریکا پول فیات است. هم‌چنین پولی قانونی است که به کمک آن می‌توان بدهی‌های عمومی و خصوصی را پرداخت کرد. در بسیاری از مواقع دولت‌ها ابتدا اقدام به صدور پول فیات می‌کنند و پس از آن پول صادرشده را به استانداردی برای پرداخت بدهی تبدیل می‌کنند. این مسئله موجب می‌شود فیات به عنوان پول قانونی در نظر گرفته شود.

در گذشته نوشته روی دلار آمریکا به این صورت بود:

دلار پولی قانونی است که تمام بدهی‌های عمومی و خصوصی دولت با آن پرداخت می‌شود. اما در خزانه‌داری ایالات ارز فیات ( Fiat Currency) متحده یا شعب بانک فدرال رزرو، نمی‌توان آن را به پول مشروع تبدیل کرد.

مزایا و معایب پول فیات چیست؟

پول بدون پشتوانه همان ‌طور که مزایای زیادی دارد، با معایبی نیز همراه است. طرفداران و منتقدان این ارز در دفاع از عقاید خود به مسائلی اشاره می‌کنند که‌ هر یک از منظری می‌تواند صحیح باشد.

• درآمد حاصل از چاپ و انتشار ارز فیات بسیار عالی است و این مسئله یکی از ویژگی‌های مثبت این ارز به شمار می‌رود.
• در ارز فیات خبری از محدودیت سیستم ارزی کالامحور نیست زیرا کمیابی کالای فیزیکی نظیر طلا اثری روی صدور ارز فیات ندارد.
• پول‌های کالامحور در مقایسه با ارز فیات هزینه‌های تولید بیشتری می‌طلبند.
• ارز فیات به سبب امکاناتی که در اختیار دولت و بانک مرکزی قرار می‌دهد، در مواجهه با شرایط نامطلوب و بحران‌های اقتصادی عملکرد بهتر و منعطف‌تری از خود نشان می‌دهد.
• ارز فیات در کشورهای مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد و از این منظر به لحاظ بین‌المللی مناسب است.
• ارزی که پشتوانه طلا دارد، نیازمند ذخایر فیزیکی است. در نظر بگیرید که نگهداری، حفاظت و نظارت بر این ذخایر تا چه میزان هزینه‌بر است. این در حالی است که ارز فیات به چنین ذخایری نیاز ندارد و این مسئله به لحاظ اقتصادی مقرون‌به‌صرفه است.
• درست است که دولت‌ها به سبب آن ‌که پول فیات فاقد ارزش ذاتی است، می‌توانند بدون هیچ محدودیت و یا پیش‌نیازی آن را تولید کنند؛ اما این مسئله موجب تورم و فروپاشی اقتصاد کشور خواهد شد. این مسئله بارها در تاریخ مشاهده شده است و به عنوان بزرگ‌ترین عیب ارز فیات از آن یاد می‌شود.

تفاوت ارز فیات با استاندارد طلا چیست؟

در استاندارد طلا امکان تبدیل اسکناس‌های کاغذی به طلا وجود دارد. در سیستمی بر پایه این استاندارد، مقدار مشخصی از طلا به عنوان پشتوانه پول‌های کاغذی توسط دولت نگهداری می‌شود. در یک سیستم ارزی کالامحور، دولت در شرایطی قادر به تزریق ارز جدید به چرخه اقتصاد خواهد بود که ذخایر طلای آن به اندازه کافی باشد. این سیستم موجب می‌شود که توانایی تولید پول و افزایش ارزش آن از جانب دولت با محدودیت‌هایی مواجه شود.

اما در سیستم پول فیات یا بدون پشتوانه امکان تبدیل وجود ندارد. مسئولین در چنین سیستمی می‌توانند به شکلی مستقیم در تعیین ارزش پول اثرگذار باشند و تغییرات قیمت آن را به شرایط اقتصادی مرتبط کنند. به این ترتیب دایره اختیارات دولت‌ها و بانک‌های مرکزی در هر کشور افزایش پیدا خواهد کرد و مسئولین با استفاده از ابزارهای مختلف واکنش‌های مناسبی در شرایط بحرانی انجام خواهند داد. اگر بخواهیم به نمونه‌ای از این ابزار اشاره کنیم، باید از بانک‌داری ذخیره کسری (Fractional Reserve Banking) و تسهیل کمّی (Quantitative Easing) نام ببریم.

در سیستم‌های پول بدون پشتوانه، امکان شکل‌گیری حباب وجود دارد که این مسئله به دلیل محدودیت در عرضه اتفاق می‌افتد. در طرف مقابل، سیستم‌هایی با پشتوانه طلا به دلیل عرضه محدود طلا، از ثبات بیشتری برخوردار هستند. افرادی که با استاندارد طلا موافق‌اند، معتقدند پشتوانه فیزیکی و ارزش‌مند یک سیستم ارزی کالامحور عاملی است که موجب ثبات بیشتر آن می‌شود. طرفداران ارز فیات نیز در پاسخ بیان می‌کنند که قیمت طلا هم دچار نوسان بوده و ثباتی در آن مشاهده نمی‌شود. پس این نقد وارد نیست؛‌ چرا که نوسان و افزایش و کاهش ارزش هم در ارزهای کالامحور و هم در ارزهای فیات دیده می‌شود. در عوض در سیستم ارز فیات، زمانی که شرایط خطرناک و بحرانی است دولت می‌تواند با آزادی و اختیار عمل بیشتری اقدامات لازم را انجام دهد.

بیشتر بخوانید

تفاوت پول فیات با رمزارز چیست؟

اگر بخواهیم به تنها شباهت و ارتباط بین پول فیات و بیت کوین اشاره کنیم، باید بگوییم هر دو ارز مذکور بدون پشتوانه هستند و این مسئله نقطه اشتراک میان این دو ارز است. اما تفاوت آن‌ها چیست؟

• برخلاف ارز فیات، ارز دیجیتال از طرف بانک‌ها و دولت‌ها پشتیبانی نمی‌شود. رمزارز به دلیل ماهیت غیرمتمرکز آن، نمی‌تواند مانند ارز فیات به صورت مستقیم توسط دولت‌ها و بانک مرکزی کنترل شود.
• نحوه تولید این دو ارز با هم تفاوت دارد. تولید اکثر رمزارزها مانند بیت کوین محدود بوده و مقدار مشخصی از آن‌ها به وجود می‌آید، اما ارزهای فیات بدون محدودیت و از طریق چاپ اسکناس تولید می‌شوند و به عبارتی نقطه‌ی اتمام ندارند.
• برای رمزارزها معادل و همتای فیزیکی تعریف نشده است و حد و مرزی ندارند. به همین دلیل در مقایسه با پول فیات در تراکنش‌های بین‌المللی با محدودیت‌های کمتری مواجه‌اند.
• تراکنش‌های ارز دیجیتال برگشت‌ناپذیر هستند ولی در ارز فیات چنین نیست.
• ویژگی غیرمتمرکز بودن رمزازها باعث می‌شود که دنبال کردن و پیگیری امور مالی مرتبط با آن‌ها در مقایسه با ارز فیات امری دشوارتر و حتی در شرایطی غیرممکن باشد.

اکنون بازار ارز دیجیتال از بازارهای سنتی کوچک‌تر است و نوسان بیشتری دارد. احتمالا به دلیل همین نوسان زیاد است که رمزارزها تا کنون در بخش‌های اصلی اقتصاد پذیرفته نشده‌اند. هر چند احتمال می‌رود که با ادامه رشد این بازار و فعالیت افراد زیادی در این بستر، این نوسان به مرور کاهش پیدا کند.

جمع‌بندی

پول بدون پشتوانه یا ارز فیات به پولی گفته می‌شود که دولت آن را صادر می‌کند و همین مسئله موجب ارزش‌مندی آن می‌شود؛ یعنی به جای دارایی‌های ارزشمندی مثل طلا، عرضه و تقاضای مردم یک جامعه پشتوانه این پول است و ارزش آن را تعیین می‌کند. در کشورهایی که سیستم اقتصادی قدرت‌مندی دارند و ارز آن‌ها در تمام دنیا مطرح است، این شیوه‌ ارزش‌گذاری موجب نوسان کمتری خواهد شد اما در سمت مقابل، در کشورهای بحران‌زده چنین شرایطی حکم‌فرما نیست و اثرات منفی این سیستم پولی، فلج‌کننده خواهد بود.