اوراق بهادار چیست؟ انواع و نحوه خرید
همه ما انسان ها در طول زندگی خود بارها و بارها کلماتی از قبیل اوراق بهادار، بورس، ابزار مالی ، اوراق بدهی، بازار مشتقات و این دسته موضوعات را یا در اخبار تلویزیون و رادیو و یا از اطرافیان خود شنیده ایم و با انها آشنا هستیم اما خیلی از افراد اطلاعی از تعاریف علمی این مفاهیم و کاربرد انها در اقتصاد کشور، جهان و حتی در زندگی شخصی خود ندارند. اوراق بهادار در واقع سندی قابل داد و ستد است که انواع گوناگونی دارد و نوعی ارزش مالی را برای مالک آن به همراه دارد. در این مقاله میآموزیم که اوراق بهادار به چه معناست؟ انواع آن چیست؟ چگونه و تحت چه شرایطی امکان خرید و فروش انرا داریم؟ اگر شما هم به دنبال افزایش دانش اقتصادی خود هستید تا پایان این مقاله با مدرسه بورس همراه باشید.
آشنایی با انواع دارایی(Asset)
در دنیای اقتصاد هر چیزی که انرا به عنوان دارایی میشناسیم به دو دسته تقسیم بندی میشود :
- دارایی های مشهود :دارایی های ملموس که جنبه فیزیکی دارند ، مثل : مسکن ، طلا ، اسکناس و …
- دارایی های نامشهود :دارایی های غیرملموس که جنبه فیزیکی ندارند اما ارزشمند هستند مثل : برند تجاری ، اوراق بهادار ، اطلاعات و …
اوراق بهادار به عنوان یک دارایی مالی نامشهود با توجه به انواع گوناگون خود کاربرد های مختلفی دارد برای مثال دارند تعدادی اوراق بهادار سهام یک شرکت است ، در واقع به میزان سهام خود مالک بخشی از شرکت محسوب میشود و در سود و زیان شرکت شریک است.
اوراق بهادار چیست؟
اوراق بهادار، سندی است که دارنده قانونی را مشخص کرده و ارزش مالی دارد.همچنین این سند قابلیت داد و ستد داشته و برای انتقال دارایی استفاده میشود.نهادی که این اوراق را صادر میکند،صادرکننده اوراق است و برای اینکه هرنوع از این اوراق بدست خریدار برسد واسطه هایی به نام کارگزاری ها هستند که با نهاد صادرکننده اوراق در ارتباط هستند و اوراق های مختلف را برای خریداران و متقاضیان خریداری میکنند.
انواع اوراق بهادار
چهار نوع اصلی اوراق بهادار عبارت اند از :
- اوراق بدهی ( اوراق قرضه )
- اوراق صاحبان سهام
- اوراق مشتقات
- اوراق ترکیبی ( ترکیبی از اوراق بدهی و سهام )
اوراق بدهی( اوراق قرضه )
اوراق بدهی یا به عبارتی اوراق قرضه (Bonds) ، اوراقی است با درامد ثابت (Fix Income)که در تاریخ سررسید آن ،میزان پول قرض گرفته شده همراه با بهره ای از قبل مشخص شده توسط وام گیرنده بازپرداخت میشود.
ارزش معاملات روزانه اوراق بدهی به مراتب بیشتر از اوراق سهام هست ، زیرا این نوع اوراق همیشه مورد توجه سرمایه گذاران نهادی ، در کنار بنگاه های دولتی و غیر دولتی است و میزان زیادی از این اوراق نزد آنها نگه داری میشود.
اوراق بهادار اسلامی (صکوک)
از انجا که اوراقی همچون اوراق قرضه به دلیل ربوی بودن در بازار سرمایه اسلامی قابل معامله نیستند ، کارشناسان درصدد برامدند که ابزاری منطبق با تعالیم اسلام طراحی کنند که از انها به عنوان ابزار مالی اسلامی یا صکوک یاد میشود که به سه گروه کلی تقسیم میشوند :
• اوراق غیر انتفاعی چون قرض الحسنه
اوراق بهاداری است که بر اساس قرارداد قرض بدون بهره منتشر می شود و به موجب آن قرارداد، ناشر اوراق به میزان ارزش اسمی آنها از دارندگان اوراق استقراض می کند و به همان مقدار به آنها بدهکار است و بایستی در سررسید معین یا عندالمطالبه به آنان بپردازد.
اوراق بهادار غیر انتفاعی است که به قیمت اسمی مشخص برای مدتی معین منتشر می شود و به واقفینی که قصد مشارکت در طرحهای عام المنفعه را دارند واگذار می شود.
• اوراق انتفاعی با بازده مشخص
اوراق انتفاعی مثل مرابحه، اجاره، استصناع و اوراق انتفاعی با بازده انتظاری مانند اوراق مشارکت و مضاربه که تعاریف آنها بشرح زیر می باشد.
مرابحه
اوراق بهاداری است که دارندگان آن به صورت مشاع مالک دارایی مالی هستند که بر اساس قرارداد مرابحه حاصل شده است، این اوراق بازدهی ثابت داشته و قابل فروش در بازار ثانوی میباشند.
اجاره
اوراق بهاداری است که براساس عقد اجاره منتشر می شود و نشان دهنده مالکیت مشاع دارندگان آن، در دارایی مبنای انتشار اوراق است که اجاره داده می شود.
استصناع
اسناد و گواهیهای دارای ارزش یکسان هستند و برای تجمیع وجوه لازم جهت ساخت دارایی استفاده میشوند که پس از ساخت، تحت تملک دارنده صُکوک در می آید.
اوراق مشارکت
سندی است گویای مالکیت دارنده آن نسبت به بخشی از یک دارایی حقیقی که متعلق به دولت، شرکتهای تعاونی یا خصوصی است و تا سررسید اوراق، صاحب اوراق مشارکت در تغییر قیمت دارایی شریک می شود.
مضاربه
سندی است گویای مالکیت دارندگان آن بطوریکه ناشر اوراق مضاربه با واگذاری اوراق، وجوه متقاضیان اوراق را جمع آوری کرده و به عنوان مضاربه در اختیار بانی قرار می دهد، بانی در فعالیت اقتصادی سودآور (بازرگانی) به کار می گیرد و در پایان هر معامله یا پایان هر دوره مالی سود حاصله را براساس نسبت هایی که از پیش روی اوراق تعیین شده، میان خود و صاحبان اوراق تقسیم می کند.
اوراق سهام(Stocks)
اوراق صاحبان سهام به انواع گوناگونی با معیار های متفاوت دسته بندی میشوند که دو نوع پر کاربرد ان عبارت اند از :
۱- سهام عادی
۲- سهام ممتاز
متداول ترین نوع این اوراق ، سهام عادی است که در بازار بورس اوراق بهادار معامله میشود و که دارای دو نوع ارزش اسمی و بازاری هستند ؛ ارزش اسمی سهام هر شرکتی در ایران مبلغ 100 تومان است ، درحالی که ارزش بازاری سهام این گونه محاسبه نمیشود و تنها ابزار سنجش آن ، میزان عرضه و تقاضا در تابلوی سهام است و این نوع سهام نشان دهنده میزان مشارکت و مالکیت دارنده آن در شرکت است.
نکته قابل توجه این است که دارندگان این نوع سهام سود ثابتی دریافت نمیکنند چه بسا ممکن هست که مورد ضرر و زیان هم قرارگیرند، به همین ترتیب این نوع سهام در زیرمجموعه دارایی های پرریسک قرار میگیرد.
سهام ممتاز هم تا حدودی شبیه به سهام عادی است با این تفاوت که میزان سود دارنده آن ، ثابت و غالبا به صورت توافقی است که بر سود سهامداران عادی مقدم است.
اوراق مشتقه(Derivatives)
اوراق مشتقه نوعی ابزار مالی است که صرف برگه و سند آن ارزشی ندارد بلکه به واسطه پشتوانه خود یعنی کالاهای فیزیکی ( دارایی های پایه ) که در مقابل خرید اوراق به خریدار تعلق میگیرد ،ارزش پیدا میکند.
رایج ترین دارایی های پایه یا مبنا شامل کالاها ، مواد اولیه مثل مواد شیمیایی ، فلزات ، طلا و حتی سهام و … میشود.
به عبارتی قرارداد میان خریدار و فروشنده همان اوراق مشتقه است ،درحالی که بهای این قرارداد و قیمت آن براساس قیمت تعیین شده برای کالای مدنظر مشخص میشود.
انواع اوراق مشتقه
اوراق مشتقه به طور کلی به 4 دسته تقسیم میشوند :
قرارداد آتی
قرارداد آتی یا (Future Contracts) قراردادی می باشد، که طرفین معامله، در زمان کنونی تصمیم می گیرند که کالایی را در زمانی مشخص در آینده، معامله نمایند. قیمت، ارزش و میزان معامله در زمان فعلی تعیین می گردد اما انتقال کالا و پول در آینده، صورت می گیرد.
قرارداد سلف
در واقع، قرارداد سلف به قراردادی گفته میشود که به موجب این قرارداد، کالا با قیمت معینی در زمانی مشخص در آینده (با توافق طرفین) تحویل داده میشود و مبلغ آن در هنگام معامله پرداخت میگردد.
قرارداد اختیار معامله
اختیار معامله (Option) قراردادی دوطرفه بین خریدار و فروشنده است که براساس آن خریدار قرارداد، حق(نه تعهد) دارد که مقدار معینی از دارایی مندرج در قرارداد را با قیمت معین و در زمانی مشخص بخرد یا بفروشد.
قرارداد معاوضه
معاوضه (swap) به این معناست که طرفین قرارداد بدون اینکه وجه نقدی ضمن عقد مبادله نمایند دو مال عینی و معین موضوع عقد قرار میگیرد.
ویژگی های اوراق بهادار
این اوراق ، گواهی هستند که دلالت دارند بر انواع اوراق قرضه پرداخت مبلغ ثبت شده روی آنها(مبلغ اسمی اولیه ) توسط منتشر کننده آن در آینده به این صورت که یک ورقه بصورت ثبتی و قانونی توسط دولت (یا هر موسسه دیگر) منتشر می شود که روی آن مبلغ اسمی و اولیه مشخص شده است اما زمان بازپرداخت و سررسید انها به دلیل انواع گوناگونی که دارند متفاوت است.
شرایط و نحوه خرید اوراق بهادار
برای ورود به بازار سرمایه ، همه افراد نیازمند انجام دو دسته کار هستند، ابتدا آموزش کاربردی که لازمه آن گذراندن ساعت ها آموزش با کیفیت هست و در مرحله دوم نیاز به دریافت کد بورسی و دسترسی به سیستم معاملات و خرید اوراق بهادار می باشد، که مراحل آن بشرح زیر می باشد:
1- وارد شدن در سامانه سجام و ثبت نام با وارد کردن شماره همراه خود و دیگر اطلاعات خواسته شده و تکمیل کردن مراحل احراز هویت به صورت الکترونیکی در همین سامانه
2- ارسال شدن کد بورسی شما از طریق پیامک که یک عبارت شامل 5 رقم و 3 حرف است.
3- انتخاب کارگزاری مناسب جهت دسترسی به پنل معاملات خود و ثبت نام در آن
4- ارسال شدن نام کاربری و رمز عبور پنل معاملاتی شما در کارگزاری ثبت نام شده از طریق پیامک و ایمیل
5-پرداخت مبلغی به حساب معاملاتی از طریق انواع اوراق قرضه درگاه های اینترنتی
( حداقل مبلغ برای خرید 500هزار تومان است )
6-خرید اوراق بهادار
مدارک مورد نیاز برای خرید اوراق بهادار
مدارک مورد نیاز برای افراد حقیقی :
● تصویر صفحه اول شناسنامه
● تصویر پشت روی کارت ملی
● تصویر آخرین مدرک تحصیلی
● اطلاعات شماره حساب بانکی اعم از شماره حساب، شماره شبا، نام شعبه ، کد شعبه و بانک مورد نظر
● داشتن کارت بانکی با رمز دوم برای پرداخت هزینه ثبت نام در سجام به صورت آنلاین
● افراد زیر ۱۸ سال نمیتوانند به صورت مستقیم مراحل ثبت نام بورس را انجام داده و نیاز به حضور والدین خود دارند.
مدارک مورد نیاز برای افراد حقوقی :
● تصویر روزنامه رسمی آگهی تأسیس شرکت
● تصویر روزنامه رسمی آگهی کلیه تغییرات
● تصویر اساسنامه شرکت
● کپی شناسنامه و کارت ملی اعضای هیئت مدیره
● تکمیل فرم مشخصات مشتریان حقوقی و تعهدنامه
● تکمیل فرم توافقنامه معاملات آنلاین
● تکمیل فرم قرارداد معاملات برخط و پاسخ به معاملات برخط
● شرکت در آزمون معاملات بر خط
● ارائه نامه درخواست کد معاملاتی در سربرگ شرکت
● مدارک معرفی نماینده رسمی شرکت برای دریافت کد بورسی
خرید آنلاین و غیر حضوری اوراق بهادار
پس از دریافت نام کاربری و رمز عبور خود برای استفاده از پنل معاملاتی کارگزاری و واریز حداقل مبلغ مورد نیاز (500هزار تومان) ، میتوانید سهام و اوراق مدنظر خود را خریداری کنید و انرا در پرتفوی خود (سبدسرمایه گذاری) در پنل معاملاتی خود مشاهده کنید.
برای مشاهده لیست تمام سهام و صندوق های سرمایه گذاری و … میتوانید به سایت Tsetmc مراجعه کنید.
برای یادگیری کامل سایت Tsetmc پیشنهاد میکنیم در دوره اموزش نوین TSETMC مدرسه بورس شرکت کنید.
کارگزاران اوراق بهادار
برای مشاهده لیست کارگزاری های معتبر و دارای مجوز کافی است به سایت سازمان بورس اوراق بهادار مراجعه و در( قسمت فیلتر ها < نوع < کارگزاری ) کارگزاری مورد نظر خود را انتخاب کنید.
زمان خرید اوراق بهادار
بورس اوراق بهادار ایران در روزهای شنبه تا چهارشنبه به جز روزهای تعطیل باز است.
ساعت ۸:۴۵ الی ۹ زمان پیش گشایش است که در این زمان خرید و فروشی انجام نمیشود و فقط میتوان در آن سفارشات خود را در دامنه قیمتی آن روز قرار داد.
از ساعت ۹ الی ۱۲:۳۰ زمان اصلی بازار است که معاملات در این زمان انجام میشود.
از ساعت 11:30 الی 12 پیش گشایش و از 12 الی 15 زمان انجام معملات صندوق های طلا هست.
کارمزد خرید اوراق بهادار
فرمول محاسبه میزان کارمزد در زمان خرید : ( در زمان خرید نرخ مالیات صفر است )
0/003712 × قیمت خرید × تعداد سهام = محاسبه کارمزد خرید (سهام بورس)
0/003632× قیمت خرید × تعداد سهام = محاسبه کارمزد خرید (سهام فرابورس)
فرمول محاسبه میزان کارمزد در زمان فروش :
0/0088 ×قیمت خرید × تعداد سهام = محاسبه کارمزد فروش (هم سهام بورس و هم فرابورس)
سخن آخر
از همه شما ،همراهان گرامی مدرسه بورس سپاسگذاریم که تا پایان این مقاله با ما همراه بودید. بسیار خوشحال میشویم اگر درخواست ها و پیشنهادات و انتقادات خود را در بخش نظرات با ما به اشتراک بگذارید. در نهایت ، همه فعالان بازار سرمایه برای اینکه بتوانند برای سال های متمادی و در هر شرایط اقتصادی در بازار بورس ماندگار باشند و به طور مستمر سود کنند نیاز هست که اموزش ببینند. شما میتوانید با شرکت در دوره جامع نوابغ بورس و سرمایه گذاری هر انچه که برای تبدیل شدن به یک سرمایه گذار حرفه ای لازم دارید بدست اورید.
اوراق مشارکت چیست و نحوه خرید و فروش آن در بازار سرمایه ایران
اوراق مشارکت ، اوراقی است که دولت، پس از انقلاب اسلامی به منظور تامین منابع مالی اقدام به انتشار آنها نمود. قوانین مربوط به انتشار این اوراق در مهر ماه سال 1376 توسط مجلس شورای اسلامی به تصویب رسید و در شهریور ماه سال 1377 به پیشنهاد امور اقتصادی و دارایی به اجرا درآمد. این اوراق به منظور کنترل بازار پول و تامین منابع مالی پروژهها مورد استفاده قرار میگیرند.
اوراق مشارکت چیست؟
اوراق مشارکت ، به اوراقی گفته میشود که براساس قانون به صورت بانام و بینام منتشر میشوند. این اوراق در زمان مشخص و به قیمت اسمی در اختیار خریداران قرار میگیرند. خریداران این اوراق با توجه به قیمت و زمان مورد نظر اقدام به خرید آنها مینمایند. به عبارت دیگر، این اوراق نوعی بدهی است که ناشر با انتشار آنها متعهد میشود، براساس زمان تعیین شده، وجه مشخصی را به عنوان سود اوراق به خریدار پرداخت نماید. خرید و فروش اوراق مشارکت به صورت مستقیم یا توسط سازمان بورس اوراق بهادار انجام میشود.
شرکتهای مجاز به انتشار اوراق مشارکت
برخی شرکتها به منظور تأمین منابع مالی، تولید، توسعه طرحهای خدماتی و ساختمانی، تامین مواد اولیه و… اقدام به انتشار اوراق مشارکت مینمایند. شرکتهای دولتی، شهرداریها، مؤسسات و نهادهای عمومی غیردولتی، شرکتهای وابسته به دستگاههای ذکر شده، شرکتهای سهامی عام و خاص و شرکتهای تعاونی از جمله شرکتهای مجاز به انتشار این اوراق میباشند.
انتشار این اوراق به این صورت است که شرکتها پروژهای را ارائه میدهند؛ با ارزیابی این پروژه، مجوز انتشار اوراق، مطابق با قانون صادر میشود. شرکتهای منتشر کننده این اوراق، معمولاً میزان سوددهی را 3% تا 5% بیشتر از سود بانکی در نظر میگیرند. این کار، اشتیاق سرمایهگذاران حقیقی و حقوقی برای سرمایهگذاری در خرید اوراق مشارکت را افزایش میدهد.
برای کسب اطلاعات بیشتر در مورد سایر اوراق به مقاله اوراق تسهیلات مسکن مراجعه کنید.
مهمترین عامل خرید اوراق مشارکت
مهمترین ویژگیهای این اوراق نسبت به سایر اوراق بهادار، تضمین در پرداخت سود میباشد. به عبارت دیگر، سرمایهگذاران این اوراق اطمینان دارند که در بازه زمانی تعیین شده، سود مشخصی به عنوان سود علیالحساب دریافت میکنند. این سود تضمینی را شرکتها تقبل نمیکنند؛ در نتیجه، تضمین این سود توسط بانکها و مؤسسات مالی و دولتی انجام میشود. با توجه به این شرایط، سرمایهگذاران از دریافت سود خود اطمینان کافی دارند. این امر سبب ترغیب سرمایهگذاران نسبت به خرید این اوراق میشود.
انواع اوراق مشارکت
اوراق منتشر شده در ایران به سه دسته کلی تقسیم میشوند:
- اوراق مشارکت بانک مرکزی
- اوراق مشارکت وزارتخانهها و شرکتهای دولتی
- اوراق مشارکت شرکتهای پذیرفته شده بورسی و غیربورسی
۱-اوراق مشارکت بانک مرکزی
این اوراق به منظور اجرای سیاستهای اقتصادی دولت، توسط بانک مرکزی منتشر میشوند؛ همچنین در سازمان بورس اوراق بهادار قابل معامله بوده و توسط بانکهای عامل، قابل بازخرید میباشند.
۲-اوراق مشارکت وزارتخانه ها و شرکت های دولتی
این اوراق به منظور تأمین منابع مالی پروژههای عمرانی، توسط وزارتخانهها و شرکتهای دولتی انتشار مییابند؛ این اوراق در سازمان بورس اوراق بهادار قابل معامله نبوده و توسط بانکهای عامل، قابل بازخرید میباشند.
۳-اوراق مشارکت شرکت های پذیرفته شده بورسی و غیر بورسی
این اوراق به منظور تأمین منابع مالی، توسط شرکتهای پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار منتشر شده و قابل معامله میباشند. این اوراق انواع مختلفی دارد، در ادامه به توضیح هر یک از آنها میپردازیم:
به کسر
سرمایهگذاری در این اوراق به صورت کوتاه مدت میباشد. سود این اوراق از تفاوت قیمت خریداری شده و قیمت زمان سررسید، به دست میآید.
با نام و بی نام بودن اوراق مشارکت
بی نام و بانام بودن این اوراق در اطلاعیه انتشار پیدا میکند. اوراق بانام تنها به نام خریدار بوده و در صورت گم شدن برگه، امکان خرید و فروش مجدد آن وجود ندارد؛ در صورتی که اوراق بی نام، همانند چک حامل میباشند؛ در نتیجه، نسبت به نگهداری آنها باید دقت کافی داشت.
قابل تبدیل بودن به سهام
اوراقی است که در زمان سررسید و یا افزایش سرمایه به سهم تبدیل میشوند. البته تصمیمگیری در مورد تبدیل اوراق به سهام در مجمع فوقالعاده صاحبان سهام تأیید شده و توسط ناشر انتشار مییابند.
قابل تعویض بودن با سهام
با سررسید زمان این اوراق، به جای پرداخت مبلغ اصلی، این اوراق با سهام سایر شرکتهای پذیرفته شده در سازمان بورس اوراق بهادار معاوضه میشوند. این اوراق، توسط شرکتهای سهامی عام منتشر میشوند.
تفاوتهای اوراق قرضه و اوراق مشارکت
با توجه به شباهتهای فراوانی که میان اوراق مشارکت و اوراق قرضه وجود دارد، تفاوتهایی نیز با یکدیگر دارند که به شرح زیر میباشند:
- اوراق مشارکت به منظور تأمین منابع مالی طرحها انتشار مییابند، در حالی که اوراق قرضه به صورت وام بوده و در خرید آنها الزامی به تامین منابع مالی نمیباشد.
- در اوراق مشارکت ، سودی با عنوان علیالحساب در پایان سررسید پرداخت میشود، در حالی که در اوراق قرضه چنین سودی وجود ندارد.
- ناشر اوراق مشارکت ، لازم است عملکرد اجرایی خود را در دوره مشخص بیان کند، در حالی که این کار برای ناشران اوراق قرضه الزامی نمیباشد.
- اوراق مشارکت تنها با مبلغ اسمی قابل انتشار است، در حالی که اوراق قرضه به کسر یا صرف نیز منتشر میشوند.
- پرداخت سود تضمینی اوراق مشارکت ، بر عهده دولت و یا ضامن آن میباشد، در حالی که در اوراق قرضه بر عهده خود شرکت میباشد.
نحوه خرید اوراق مشارکت
براساس دستورالعملها، لازم است ناشران، بانکی را به عنوان بانک اصلی معرفی کنند. پس از انجام این کار، سرمایهگذاران برای خرید به بانک مورد نظر مراجعه کرده و خرید خود را انجام میدهند. همچنین واریز سود دورهای و دریافت اصل وجه در پایان زمان سررسید، توسط بانک مربوطه انجام میشود. بنابر دستورالعملهای سازمان بورس اوراق بهادار، خریداران ملزم به دریافت کد سهامداری میباشند. قیمت اسمی این اوراق یک میلیون ریال میباشد. هر سرمایهگذار باید حداقل ۱۰ برگه (۱۰ میلیون ریال) خریداری کرده تا این اوراق به آنها تعلق گیرد.
این اوراق به دو صورت قابل معامله میباشند. زمانی که این اوراق، توسط دولت انتشار مییابند، سرمایهگذاران برای خرید و فروش آنها به بانک مراجعه میکنند؛ در صورتی که در برگه، عنوان بازخرید ذکر نشود، این اوراق قابل فروش نخواهند بود. زمانی که این اوراق، توسط سازمان بورس عرضه شود، خریداران میتوانند از طریق حساب آنلاین معاملاتی و یا سفارش اینترنتی اقدام به خرید و فروش نمایند.
نرخ سود اسمی سود، علیالحساب و سود قطعی
اوراق مشارکت از نظر پرداخت سود به دو دسته تقسیم میشوند:
– اوراق بدون پرداخت سود
– اوراق با پرداخت سود دورهای
در صورتی که این اوراق را در روزهای نخست خریداری کنید، نرخ سود دریافتی، سود اسمی خواهد بود. اگر خرید با توجه به قیمت عرضه و تقاضا انجام شود و اوراق تا زمان سررسید نگهداری شود، نرخ سود دریافتی، سود سررسید (ATM) میباشد.
سود تضمینی به صورت علیالحساب به سرمایهگذاران پرداخت میشود؛ به این صورت که در پایان پروژه و در زمان سررسید، ناشر وظیفه دارد سود پروژه را محاسبه نماید. در صورتی که سود پروژه بیشتر از سود علیالحساب باشد، مابهالتفاوت آن به خریدار پرداخت میشود. همچنین اگر سود پروژه کمتر از سود علیالحساب باشد، پرداخت خسارت و زیان بر عهده ضامن اوراق مشارکت میباشد. این اوراق هم در بازار بورس و هم در بازار فرابورس انتشار مییابند.
برای کسب اطلاعات بیشتر در این زمینه به سایت فرابورس به نشانی www.ifb.ir مراجعه نمایید.
کارمزد و مالیات خرید و فروش اوراق مشارکت
طبق ماده ۷ قانون نحوه انتشار اوراق مشارکت ، میزان مالیات تعلق گرفته به سود و مبلغ پرداختی این اوراق 5% میباشد. میزان کارمزد خرید ۰٫۰۰۰۷۲۶ و میزان کارمزد فروش ۰٫۰۰۰۷۷۴ و در مجموع، میزان کارمزد خرید و فروش ۰/۰۰۱۵ میباشد. افرادی که مشمول پرداخت مالیات میشوند،لازم است حداکثر به مدت ۱۰ روز پس از گذشت تاریخ پرداخت، نسبت به واریز اقدام نمایند. این واریزی به حسابی که توسط خزانهداری کل تعیین شده است، انجام و سی روز پس از تاریخ واریز به سازمان مالیات ارائه میشود. طبق مقررات، در عرضه اولیه اوراق مشارکت ، ناشر پذیرفته شده، کارمزد خرید و فروش را متقبل میشود.
جدولهای زیر کارمزد خرید و فروش در بازارهای مختلف را نشان میدهد:
شرکت بورس اوراق بهادار
نوع معامله | صکوک اجاره | اوراق مشارکت |
خرید | ۰٫۰۰۰۷۲۶ | ۰٫۰۰۰۷۲۶ |
فروش | ۰٫۰۰۰۷۷۴ | ۰٫۰۰۰۷۷۴ |
مجموع | ۰٫۰۰۱۵ | ۰٫۰۰۱۵ |
شرکت بازارگردانی و فرابورس ایران
نوع معامله | اوراق مشارکت ، صکوک اجاره، اوراق خزانه اسلامی |
خرید | ۰٫۰۰۰۷۲۶ |
فروش | ۰٫۰۰۰۷۷۴ |
مجموع | ۰٫۰۰۱۵ |
نوع معامله | انواع صکوک، اوراق مشارکت و گواهی سپرده در معاملات بازارگردان |
خرید | ۰٫۰۰۰۷۴۴۴ |
فروش | ۰٫۰۰۰۱۱۱۳ |
ویژگی های اوراق مشارکت
- این اوراق از طریق شعب بانکهای معرفی شده و یا از طریق کارگزاران بورس اوراق بهادار، قابل خرید و فروش میباشند.
- هر برگه از اوراق دارای قیمت اسمی ۱/۰۰۰/۰۰۰ ریال میباشد.
- هر برگه نشان دهنده میزان مشارکت خریدار در طرح سرمایهگذاری میباشد.
- سه روز پیش از زمان سررسید اوراق، نماد آن برای پرداخت سود متوقف و یک روز پس از پرداخت سود، این نماد بازگشایی میشود.
- سود تعلق گرفته به خریدار، توسط شرکت سپردهگذاری مرکزی به حساب بانکی مربوطه واریز میشود.
- بازارگردان وظیفه دارد تمام سفارشات فروش را به مبلغ اسمی در هر روز خریداری کند؛ در نتیجه، این اوراق از نقدشوندگی بالایی برخوردار میباشند.
- در صورتی که اوراق را زودتر از سه روز به فروش برسانید، کارمزد آن از سود حاصله کم شده و در نتیجه، بازده منفی خواهیم داشت.
- این اوراق به عنوان وثیقه میان طرفین معامله در قراردادهای مربوط به وزارتخانهها، موسسات و شرکتهای دولتی، شهرداریها و سایر دستگاههای اجرایی پذیرفته میشود.
اوراق مشارکت بخریم یا سهام؟
اوراق مشارکت برای افرادی که ریسکپذیری کمی دارند و انواع اوراق قرضه مایل به کسب سود ثابت در سه ماه، شش ماه و یا یکسال هستند، مناسب میباشد؛ در صورتی که خرید سهم برای افراد ریسکپذیر و آشنا با نوسانات بازار بورس، مناسب میباشد. تفاوت اوراق و سهام شامل موارد زیر میباشد:
- خرید اوراق با زمان و سود تضمینی مشخصی همراه است، در حالی که سود سهام از طریق افزایش سرمایه و یا سود سالانه تأمین میشود.
- این اوراق تا زمان مشخصی معتبر بوده، در حالی که سهام زمان محدودی ندارد.
- حداقل میزان سرمایه گذاری در اوراق مشارکت ، یک میلیون تومان و در سهام پانصد میلیون تومان میباشد.
- این اوراق نیاز به صرف وقت و تحلیل برای کسب سود ندارند، در حالی که سهام نیازمند صرف وقت، تحلیل و پیگیری بازار میباشد.
- اوراق مشارکت ، دارای سود با ریسک کم و همچنین تضمین بازگشت سود میباشند، در حالی که سهام دارای ریسک و پتانسیل سود بالا و بدون تضمین بازگشت پول میباشد.
حال با توجه به مزیتها و ویژگیهایی که در خصوص سهام و اوراق مشارکت بیان شد، لازم است افراد شخصاً نسبت به خرید سهام یا اوراق تصمیمگیری نمایند.
نتیجه گیری
با توجه به مطالب گفته شده، خرید اوراق مشارکت ، نوعی سرمایهگذاری با سود و ریسک پذیری بسیار پایین و در واقع، نوعی سرمایهگذاری ایمن میباشد. سود حاصل از این اوراق نسبت به بانکها مناسبتر و همچنین، پرداخت سود آنها تضمین شده میباشد؛ زیرا در صورت زیان، سود علیالحساب از طرف دولت و یا ضامن اوراق، پرداخت خواهد شد. از دیدگاه شرکتها خرید اوراق بهترین روش برای تامین منابع مالی پروژهها میباشد. از این اوراق به عنوان وامی بلندمدت به همراه بازپرداخت تا زمان سررسید نیز استفاده میشود.
در این مقاله با بیان تفاوت اوراق مشارکت با سایر اوراق و سهم، این امکان برای سهامداران فراهم میشود که با توجه به خواستههای خود در مسیر سرمایهگذاری صحیح حرکت کنند.
اوراق قرضه (Bonds)
تعریف
اوراق قرضه به مفهوم ابزاری بدهی است که برای مدت بیش از یک سال با هدف تأمین سرمایه از طریق استقراض صادر می شود. دولت فدرال، دولتها، شهرها، شرکتها، و بسیاری از دیگر انواع مؤسسات، اقدام به فروش اوراق قرضه میکنند. اوراق قرضه به طور کلی، تعهدی برای بازپرداخت اصل بدهی همراه با بهره (کوپن) در یک تاریخ معین (سررسید) است. بابت برخی از انواع اوراق قرضه بهره پرداخت نمیشود اما برای تمامی انواع اوراق قرضه باید اصل بدهی بازپرداخت شود.
متون منتخب از منابع غیرفارسی
- English Definition 1: Bonds are debt and are issued for a period of more than one year. The US government, local governments, water districts, companies and many other types of institutions sell bonds. When an investor buys bonds, he or she is lending money. The seller of the bond agrees to repay the principal amount of the loan at a specified time. Interest-bearing bonds pay interest periodically.
- English Definition 2: A debt instrument that certifies a contract between the borrower (bond issuer) and the lender (bondholder) as spelled out in the bond indenture. The issuer (company, government, municipality) pledges to pay the loan principal (par value of the bond) to the bondholder on a fixed date (maturity date) as well as a fixed rate of interest for the life of the bond.
- English Definition 3: A debt instrument issued for a period of more than one year with the purpose of raising capital by borrowing. The Federal government, states, cities, corporations, and many other types of institutions sell bonds. Generally, a bond is a promise to repay the principal along with interest (coupons) on a specified date (maturity). Some bonds do not pay interest, but all bonds require a repayment of principal.
ترجمه متون منتخب از منابع غیرفارسی
- منبع اول: اوراق قرضه نوعی بدهی است که برای دوره زمانی بیش از یک سال منتشر میشود. دولت ایالات متحده، دولتهای محلی، شرکتهای ناحیه آب، دیگر شرکتها و بسیاری از سایر انواع مؤسسات اقدام به فروش اوراق قرضه میکنند. سرمایهگذار زمانی که اوراق قرضه خریداری میکند، در واقع اقدام به قرضدادن پول میکند و فروشنده اوراق موافقت میکند که اصل مبلغ وام را در یک محدوده زمانی معین بازپرداخت کند. در اوراق قرضه مبتنی بر نرخ بهره، پرداخت بهره به صورت دورهای انجام میشود.
- منبع دوم: اوراق قرضه به مفهوم ابزار بدهی است که قرارداد بین قرضگیرنده _صادرکننده اوراق_ و قرضدهنده _دارنده اوراق_ را به گونه ذکرشده در قرارداد اوراق قرضه، گواهی میکند. صادرکننده (شرکت، دولت، شهرداری) تعهد میکند که اصل وام (ارزش اسمی اوراق قرضه) را به دارنده اوراق قرضه در یک تاریخ ثابت (تاریخ سررسید) همراه با نرخ بهره، در دوره عمر اوراق قرضه پرداخت کند.
- منبع سوم: اوراق قرضه به مفهوم ابزاری بدهی است که برای مدت بیش از یک سال با هدف تامین سرمایه از طریق استقراض صادر می شود. دولت فدرال، دولتها، شهرها، شرکتها، و بسیاری از دیگر انواع مؤسسات، اقدام به فروش اوراق قرضه میکنند. اوراق قرضه به طور کلی، تعهدی برای بازپرداخت اصل بدهی همراه با بهره (کوپن) در یک تاریخ معین (سررسید) است. بابت برخی از انواع اوراق قرضه بهره پرداخت نمیشود اما برای تمامی انواع اوراق قرضه باید اصل بدهی بازپرداخت شود.
آدرس منابع غیرفارسی
- Reference Address 1: https://financial-dictionary.thefreedictionary.com/bond
- Reference Address 2: http://www.businessdictionary.com/definition/bond.html
- Reference Address 3: http://www.investorwords.com/521/bond.html#ixzz6BAvmbf8k
متون منتخب از منابع فارسی
- تعریف فارسی اول: اوراق قرضه دولتی و خصوصی که به مردم فروخته میشود را قرضه (bond) گویند.
- تعریف فارسی دوم: اوراق قرضه برگه IOU یا I owe you است که توسط وامگیرنده برای وامدهنده صادر میشود. اوراق قرضه معمولاً به صورت اوراق بهادار با بهره ثابت صادر شده بهوسیله دولت، دولتهای محلی یا شرکتها میباشند. اوراق معمولاً در برابر وام، رهن، درآمد کارت اعتباری و غیره بهعنوان اوراق قابل فروش فروخته میشوند. این اوراق با نرخهای بهره ثابت یا متغیر، در دورههای کوتاهمدت یا بلندمدت، بازخریدنی یا غیر قابل بازخرید، تضمین شده یا بدون تضمین و . عرضه میشوند.
آدرس منابع فارسی
۱. آدرس منبع فارسی اول: گلریز، حسن (۱۳۸۸)، فرهنگ توصیفی اصطلاحات پول، بانكداری و مالیه بینالمللی، تهران: فرهنگ معاصر. ۲. آدرس منبع فارسی دوم: لو، جاناتان (۱۳۹۴)، فرهنگ تشریحی مالی و بانكی آكسفورد. مترجم محمدحسن مهدوی، تهران: نشر ادبستان.
الگوی نوشتار تعریف
انواع اوراق بهادار در بازار سرمایه
حامد امیری
اوراق بهادار مفهومی است که حتما آن را شنیدهاید و ممکن است کمی با آن آشنایی داشته باشید. اما این نیز امکان دارد که به طور کامل با تعریف آن آشنایی نداشته و حتی انواع آن را نشناسید.
به همین منظور است که موسسه حقوقی حامد امیری در اصفهان سعی کرده است با تهیه این مطلب این مفهوم را بیشتر توضیح داده و انواع آن را نیز نام ببرد.
پس برای آن که با اوراق بهادار به طور کامل آشنا شوید این مطلب را از دست ندهید و نظرات خود را در این مورد با ما در بخش نظرات به اشتراک بگذارید.
فهرست موضوعات ( برای مطالعه هر عنوان روی آن کلیک کنید)
اوراق بهادار چیست؟
طبق تعریفی که وکیل پایه یک اصفهان ارائه می دهد: اوراق بهادار یک ابزار مالی است که هرکس با داشتن آن می تواند داد و ستد کند زیرا که از ارزش مالی برخوردار است.
این اوراق به علت همین ارزش مالی که دارند بسیار مورد توجه سرمایه انواع اوراق قرضه گذاران و سرمایه پذیران قرار گرفتهاند. به این صورت که اوراق بهاداری را که مورد تأیید و تضمین نهادهای دولتی و خصوصی است خریداری می کنند یا از آن سود می برند.
وکیل دادگستری اضافه می کند آن شرکتی که اقدام به انتشار اوراق بهادار می کند منتشر کننده و یا ناشر نامیده می شود.
همچنین لازم به ذکر است که این اوراق متناسب با هدفی که ناشر دارد و همچنین کارکردهای خود ورقه، ممکن است قیمتهای مختلفی داشته باشد.
و شکلهای انتشار این اوراق نیز ممکن است متفاوت باشد، به عنوان مثال امکان دارد که به شکل صدور گواهی و یا بدون گواهی و به وسیله اینترنت منتشر شود.
اوراق بهادار چه انواعی دارد؟
بنا به گفته وکیل مالی در اصفهان اوراق بهادار به سه گروه اصلی تقسیم شدهاند:
• اوراق حقوق صاحبان سهام
• اوراق بدهی
• ابزارهای مشتقه
در ادامه هر یک از این موارد را به صورت جداگانه بررسی خواهیم کرد.
الف) اوراق حقوق صاحبان سهام
یک شرکت ممکن است سهام خود را به بخشهای مساوی تقسیم کند و تحت عنوان سهام شرکت به فروش بگذارد. حال هر کس که این سهام به فروش گذاشته شده را خریداری کند به همان میزان صاحب سهام آن شرکت خواهد شد.
این شخص با خریداری کردن سهام آن شرکت تمامی حقوقی که صاحبان سهام دارند را دارا می شود و به نوعی در آن شرکت مالکیت دارد. سهام خود دارای انواعی است که بدین شرح است:
• سهام عادی: که از متداولترین نوع اوراق بهادار است، به طور معمول در بورس اوراق بهادار مور معامله قرار می گیرد. این نوع سهم هم ارزش بازاری دارد و هم ارزش اسمی. ارزش اسمی هر سهم عادی ۱۰۰۰ ریال است و ارزش بازاری آن متناسب با عرضه و تقاضای آن سهم تعیین می شود.
• سهام ممتاز : سهام ممتاز به سهامی گفته می شود که با کمی تفاوت نسبت به سهام عادی از سوی شرکتها منتشر می شود. مثلا شرکت بخشی از سهام را با ۱۰% افزایش قیمت نسبت به ارزش اسمی آن منتشر می کند و به این ترتیب سودی که به دست می آورد ۱۰% بیشتر از قیمت اسمی سهام است. به همین جهت این سهام نسبت به سهام عادی برتری داشته و سهام ممتاز نام گرفته است.
ب) اوراق بدهی
اوراق بدهی که اوراق قرضه نیز نام دارد در حقیقت راهی است برای آن که شرکتها بتوانند منابع مالی پروژههای خود را تأمین کنند. چون زمانی که یک شرکت منبع مالی کافی برای انجام یک پروژه نداشته باشد با مشکلات متعددی روبرو می شود.
به همین جهت با اننتشار اوراق بدهی یا قرضه این کمبود منابع مالی خود را جبران می کند. زیرا این روش روشی سادهتر و کم هزینهتر از دیگر روش های تأمین منابع مالی است.
اما مهمترین اوراق بدهی اوراق مشارکت دولتی و شرکتی است. زیرا به این طریق سرمایه گذاران با خرید این اوراق در آن پروژه شراکت می کنند.
ج) اوراق مشتقه
یکی دیگر از راههای سرمایه گذاری در اوراق بهادار خرید اوراق مشتقه است. اوراق مشتقه برخلاف اوراق سهام، خود هیچ ارزشی ندارند و ارزش آنها وابسته به یک کالا است و در حقیقت این اوراق به پشتوانه آنها صادر شدهاند. به عنوان مثال اوراق مشتقه طلا به پشتوانه طلا صادر شده و قیمت آن متناسب با قیمت طلا تعیین می شود، و یا اوراق مشتقه ارز و یا سکه و از این قبیل.
اوراق مشتقه به ۴ دسته مختلف تقسیم می شود:
• قرارداد سلف
• قرارداد آتی
• قرارداد اختیار معامله
• قرارداد معاوضه
بورس اوراق بهادار به چه معناست؟
بورس اراق بهادار طبق آنچه که وکیل مالی در اصفهان بیان می کند یک بازار ایجاد شده و رسمی برای سرمایه است و در آن سهام شرکتها یا اوراق قرضه دولتی یا شرکتهای خصوصی در چهارچوب قوانین و مقررات خاصی خرید و فروش می شود.
ویژگی مهمی که این بورس دارد این است که به صورت قانونی از صاحبان پساندازها و سرمایههای راکد حمایت می کند. در حقیقت کسانی که سرمایه و یا پس اندار راکد دارند می توانند در بورس اوراق بهادار که یک مرجع رسمی و مطمئن است سرمایه گذاری کنند و با خرید اوراق بهادار از دولت و شرکتهای معتبر سود معینی به دست آورند.
بورس اوراق بهادار باعث این می شود که منابع مالی شرکتهای خصوصی و دولتی تأمین شود. علاوه بر آن کشورهایی که بورس اوراق بهادار پیشرفتهتری دارند، رشد اقتصادی بهتری نیز تجربه می کنند. سیستم بانکی نیز می تواند از طریق بورس اوراق بهادار نقدینگی مورد نیاز خود را به دست آورد.
به گفتهی وکیل خوب اصفهان اصلیترین وظیفهای که بورس اوراق بهادار دارد این است که بازاری شفاف و واضح برای خرید و فروش اوراق بهادار فراهم کند.
البته لازم به ذکر است که بورس اوراق بهادار مسئولیتهایی نیز دارد که به این ترتیب است:
۱٫ پذیرفتن یا لغو پذیرفتن اعضا از جمله کارگزاران، معاملهگران، بازارگردانان و مشاوران و مدیران سرمایهگذاری
۲٫ پذیرفتن یا لغو پذیرفتن ابزارهای مالی قابل خرید و فروش در بورس
۳٫ ایجاد یک سیستم دادوستد مناسب و کارآمد
۴٫ ایجاد یک سیستم مناسب و کارآمد جهت تسویه و پایاپای دادوستد
۵٫ ایجاد یک سیستم مناسب به منظور نظارت بر جریان دادوستد، عملیات بازار و فعالیت اعضا
۶٫ ایجاد امکانات و تسهیلات لازم جهت توزیع و انتشار اطلاعات مربوط به دادوستد
اوراق بهادار قابل معامله
الف) اوراق مشارکت
یک شرکت می تواند با انتشار اوراق مشارکت منبع مالی که مورد نیاز برای فعالیتش است را به دست آورد. افراد نیز با خرید اوراق مشارکت می توانند در آن فعالیتی که شرکت انجام داده است شریک شده و سهمی ببرند.
یک شرکت برای آن که بتواند اوراق مشارکت منتشر کند باید ثابت کند که فعالیتش توجیه اقتصادی داشته و بانک مرکزی یا سازمان بورس آن را تأیید کنند.
سپس مجوز انتشار اوراق مشارکت را می گیرد. با انتشا اوراق مشارکت، شرکت ناشر تضمین می کند که در مواعد مشخص سود معینی را به صورت علیالحساب به صاحبان اوراق پرداخت کند.
در پایان فعالیت شرکت سود قطعی را حساب نموده و چنانچه این سود از سودهای علیالحساب پرداخت شده بیشتر باشد، مابهالتفاوت آن را پرداخت می کند.
ب) اوراق اجاره
اگر یک شرکتی بخواهد کارش را گسترش داده و ابزارآلات بیشتری خریداری کند اما منابع مالی مورد نیاز برای خرید آنرا نداشته باشد، می تواند به یک سازمان مالی مراجعه نموده تا آن سازمان اوراق مشارکت منتشر کند.
این سازمان نهاد واسط نامیده می شود. نهاد واسط اوراق مشارکت منتشر شده را به سرمایهگذارای می فروشد و با مبلغ به دست آمده ابزارآلاتی که شرکت احتیاج دارد را خریداری می کند و آن را به آن شرکت اجاره می دهد.
این شرکت وظیفه دارد که اجارهبهای آن ابزار را به نهاد واسط در مواعد مقرر بپردازد تا آن نهاد نیز آن اجاره بها را سرمایهگذاران پرداخت کند. پس از آن که دوره اجاره به پایان رسید نهاد واسط ابزار را به شرکت می فروشد و با مبلغ آن اصل سرمایهی سرمایهگذاران را پرداخت می کند.
همانطور که پیش از بیان شد، معاملات سهام در بورس اوراق بهادار حجم زیادی از معاملات را به خود اختصاص داده است. و هرکس می تواند با خرید سهام یه شرکت به همان اندازه مالک شرکت شود.
به طور مثال اگر سهام یک شرکت ۱ میلیارد تومان ارزش داشته باشد و به ۱۰ قسمت تقسیم شود هرکس با خرید یک قسمت از آن مالک یک دهم از آن کارخانه می شود.
همچنین این را نیز بیان نمودیم که متداولترین سهام که مورد معامله قرار می گیرد سهام عادی است. سهام عادی دارای دو ارزش است، یکی ارزش بازاری که متناسب با میزان عرضه و تقاضای آن سهم تعیین می شود و یکی ارزش اسمی که به موجب قانون ایران ارزش اسمی سهام عادی ۱۰۰۰ ریال است.
نتیجه گیری
از این مطلب دریافتیم که اوراق بهادار یک ابزار و اهرم مالی است و هرکس می تواند آن را در بورس اوراق بهادار خرید و فروش کنند. سرمایه گذاران می توانند سرمایههای راکد خود را در این بورس سرمایه گذاری کنند و به این ترتیب سود به دست آورند.
شرکتها نیز می توانند با انتشار اوراق بهادار منابع مالی که برای انجام پروژه و طرح خود دارند را تأمین کنند و به این ترتیب سرمایه گذاران را در سود به دست آمده از آن پروژه شریک کنند.
این مقاله را در شبکه های اجتماعی به اشتراک بگذارید
این مطلب توسط حامد امیری وکیل پایه یک دادگستری نگاشته شده است. برای مشاوره حقوقی با ایشان دکمه زیر را کلیک کنید.
اوراق بهادار چیست انواع آن کدامند؟
اوراق بهادار (Securities) هر نوع ورقه یا مستندی است که متضمن حقوق مالی قابل نقل و انتقال برای مالک آن باشد. بهبیاندیگر اوراق بهادار نوعی ابزار مالی با قابلیت نقلوانتقال است. شرکت یا بنگاهی که اوراق بهادار منتشر میکند، «منتشرکننده» نامیده میشود. این اوراق از هر نوع آن شامل سهام عادی، سهام ممتاز، حق تقدم، سهام جایزه، اوراق مشارکت، مشتقات، اختیار معامله، قرارداد آتی و صکوک که باشد، نوعی ارزش مالی را برای مالک آن بههمراه دارد.
درباره اوراق بهادار بیشتر بدانیم
شرکت یا بنگاهی که اوراق بهادار منتشر میکند، «منتشرکننده» نامیده میشود. ساختار قوانین کشورها واجد شرایط بودن اوراق بهادار را تعیین میکنند. اوراق بهادار، میتوانند به صورت گواهی صادر شوند، یا بطور عام تر بدون گواهی باشند و تنها در مدخلی الکترونیکی ثبت شده باشند. گواهیها میتوانند در وجه حامل باشند، به این معنا که حامل آن صاحب حقوق ورقه بهادار است، یا با نام باشند، که در این صورت تنها شخصی که اوراق به نام اوست صاحب حقوق است. اوراق بهادار شامل سهام شرکتها یا صندوقهای سرمایهگذاری مشترک، اوراق قرضه منتشره شده توسط شرکتها یا واسطههای دولتی، سهام با اختیار معامله یا هرنوع اختیار معامله دیگر، واحدهای شراکت محدود و انواع مختلفی از ابزارهای رسمی سرمایهگذاری است که قابل معامله و تعویض باشند.
اوراق بهادار یک ابزار مالی قابل داد و ستد و مثلی (عوض دار) ای است که دارای ارزش مالی میباشد. اوراق بهادار بهطور کلی به صورت زیر دستهبندی میشوند:
- اوراق بدهی مانند سند بدهی بانک، اوراق قرضه و سهام قرضه
- اوراق حقوق صاحبان سهام مانند سهام عادی و …
- ابزارهای مشتقه مثل، قرار دادهای آتی، اختیار معامله، پایاپای
انواع اوراق بهادار
بازار اوراق سهام: بازاری که سهام شرکت های سهامی (عادی و ممتاز) در آن داد و ستد می شود.
بازار ابزارهای مشتقه: بازاری که معاملات ابزارهای مبتنی بر داراییهای مالی یا فیزیکی (اختیار معامله و قرارداد آتی) در آن صورت می پذیرد.
بازار اوراق بدهی (قرضه): بازاری که ابزارهایی با درآمد ثابت در آن معامله میشود.
1 – بازار اوراق سهام
در میان اوراق بهادار موجود در بازار، سهام متداولترین ورقه بهادار محسوب میشود. سهام، دارای ارزش اسمی بوده و تعداد آن برای هر شرکت، بسته به میزان سرمایه آن شرکت متغیر است. ارزش اسمی هر سهم عادی در بورس اوراق بهادار برابر با ۱۰۰ تومان یا ۱۰۰۰ ریال است. تعداد سهام عادی هر شرکت نیز حاصل تقسیم سرمایه آن بر ارزش اسمی هر سهم است. سهام عادی یک نوع دارایی مالی است که نشاندهنده مالکیت صاحب آن در یک شرکت است. گفتنی است سهامداران صاحب سود سهام سالیانه، دارای حق رای در مجامع آن شرکت و برخوردار از منافع افزایش یا کاهش قیمت سهام هستند. برخلاف دارندگان اوراق بدهی که عموماً فقط سود و ارزش اسمی دریافت میکنند، دارندگان سهام قادر هستند تا از سود سهام خود منفعت کسب کنند.
سهام عادی
از رایجترین اوراق بهادار به حساب میآیند که نشان دهنده مالکیت در یک شرکت میباشند. سهام عادی دارای دو ارزش اسمی و ارزش بازاری میباشد که در ایران ارزش اسمی هر سهم 1000 ریال است. ارزش بازاری سهام عادی نیز با توجه به میزان عرضه و تقاضا بر روی آن سهم مشخص میشود.
سهام ممتاز
در مواقعی که شرکت از محل اندوختههای نقدی خود اقدام به افزایش سرمایه میدهد بجای اعطای حق تقدم، به نسبت میزان افزایش سرمایه خود انواع اوراق قرضه به سهامداران فعلی به ازای هر سهم سهام جایزه میدهد. سهامداران شرکت موظف به پرداخت هیچگونه مبلغی به شرکت نمیباشند. همچنین دارندگان سهام ممتاز از نظر پرداخت سود نسبت به دارندگان سهام عادی اولویت دارند.
2- بازار اوراق مشتقه
نوعی اوراق بهادار است که ارزش آن بر اساس دارایی اصلی دیگری تعیین می شود. اوراق مشتقه در بازارهای مالی دارای انواع گوناگونی می باشند.
قرارداد اختیار معامله
به طور کلی قراردادهای اختیار معامله به دو دسته اختیار خرید و اختیار فروش تقسیم می شوند.
قرارداد اختیار خرید، قراردادی است که طی آن خریدار اختیار دارد مقدار مشخصی دارایی مالی یا اوراق بهادار را در تاریخ و با مبلغی که در زمان عقد قرارداد مشخص شده خریداری کند و در مقابل فروشنده متعهد می شود دارایی یا اوراق مود نظر را در صورت مطالبه خریدار به فروش برساند.
قرارداد اختیار فروش، قراردادی است که طی آن فروشنده اختیار دارد مقدار مشخصی دارایی مالی یا اوراق بهادار را در تاریخ و با مبلغی که در زمان عقد قرارداد مشخص شده به فروش برساند و در مقابل خریدار متعهد می شود دارایی یا اوراق مود نظر را در صورت مطالبه فروشنده به خریداری کند.
قرارداد آتی
از انواع ابزارهای مشتقه به حساب می آیند. در قرارداد آتی دو طرف معامله متعهد می شوند دارایی مالی را با قیمتی معلوم و در زمانی مشخص که در زمان عقد قرارداد معین شده است، را معامله کنند. قراردادهای آتی اغلب به تحویل فیزیکی کالا یا دارایی مالی منجر نمی شوند و پیش از موعد مقرر توسط طرفین قرارداد تسویه می شوند.
2- بازار اوراق قرضه (بدهی)
اوراق بدهی یا اوراق قرضه اسناد یا اوراق بهاداری هستند که بهموجب آن شرکت انتشاردهنده متعهد میشود مبالغ مشخصی(بهره سالانه) را در زمانهایی خاص به دارنده آن پرداخت کند و در زمان مشخص (سررسید) اصل مبلغ را بازپرداخت کند. دارنده اوراق مذکور بهعنوان بستانکار حق دریافت اصل و سود آن را دارد، ولی هیچ مالکیتی در شرکت ندارد.
انواع اوراقبدهی را میتوان تحت عنوان اوراق خزانه دولتی، اوراق صکوک شرکتی، اوراق مشارکت دولتی و شرکتی، اوراق مرابحه، اوراق استصناع، اوراق منفعت، اوراق سلف موازی استاندارد، گواهیسپرده، سهام ممتاز و اوراق بهادار وثیقهای نام برد.
دیدگاه شما