تعریف حجم مبنا چیست؟

بررسی جزییات روند معاملات هر سهم در سایت بورس تهران (لینک)

بورس تهران

آموزش بورس، معرفی سهام برتر، پیشنهاد خرید سهام و اخبار تالار بورس تهران

حجم مبنا چیست و چگونه بر قیمت پایانی یک سهم تاثیر مي‌گذارد؟

حجم مبنا چیست و چگونه بر قیمت پایانی یک سهم تاثیر مي‌گذارد؟
حجم مبنای یک شرکت، تعدادی از سهام آن شرکت است که در یک روز باید معامله شود تا قیمت پایانی، برابر میانگین موزون قیمت سهم در آن روز شود. عدد حجم مبنا در حال حاضر برابر 0008/0 تعداد کل سهام یک شرکت است.
در تعریف بالا میانگین موزون به‌اين معناست که‌هر چه حجم معامله در یک قیمت خاص بیشتر باشد، آن قیمت در میانگین‌گیری وزن و تاثیر بیشتری خواهد داشت.

هیئت مدیره بورس تصمیم گرفت از تاریخ2/4/1386 ضریب محاسبه حجم مبنای شرکت هایی که سرمایه آن ها بیشتر از 3000 میلیارد ریال می باشد را از هشت در ده هزار به چهار در ده هزار کاهش دهد. در این بین شرکت مخابرات ایران با نماد اخابر به عنوان بزرگترین شرکت بورسی٬ حجم مبنای آن بر اساس ۳ در ده هزار محاسبه میشود. بر این اساس حجم مبنای شرکت مخابرات تعداد ۱۳۷۶۲۰۹۷سهم می باشد.
و همچنین براساس مصوبه هئیت مدیره شرکت بورس ازمورخ 21/5/1386 حجم مبنای شرکت ها باسرمایه بین 1000تا 3000 میلیارد ریال ازهشت در ده هزار به پنج در ده هزار سرمایه کاهش می یابد.

برای محاسبه حجم مبنای شرکتهای مختلف٬ بر اساس مصوبات ذکر شده در بالا٬ فقط کافیست تا کل تعداد سهام آن شرکت را در عدد 0008/0 یا 000۴/0 یا 000۵/0 و برای شرکت بزرگی مثل مخابرات در 000۳/0 ضرب کنید.

این وبلاگ محلی برای ثبت نظرات و اخبار بازار سرمایه است که اخبار آن توسط کاربران ارسال و ثبت می شود و این وبلاگ هیچ مسئولیتی در خصوص صحت و درستی اخبار و یا ذکر و عدم ذکر
منابع ارسال خبر را بر عهده نمی گیرد. موضوعات مطروحه در این وبلاگ فقط دیدگاه نویسندگان و
بازدید کنندگان آن است و به هیچ وجه به منزله ارائه مشاوره جهت سرمایه گذاری تلقی نخواهد شد و بازدید کنندگان مسئولیت خرید و فروش های خود را به عهده خواهند گرفت. بدیهی است این وبلاگ هیچ مسئولیتی در قبال سود و یا زیان بازدید کنندگان را نیز بر عهده نخواهد گرفت.
این وبلاگ با هدف آشنایی عموم مردم با بازار سرمایه راه اندازی شده است. شما میتوانید پیشنهادات خود را به آدرس پست الکترونیکی زیر ارسال نمایید: [email protected]

یک گزارش جذاب | حجم مبنا در سهام چیست

امسال ۱۳ فروردین با حضور یک میهمان ناخوانده به نام کووید ۱۹ برای ما متفاوت تر از هر سالی است. «دنیای بورس» پیشنهاد میکند با در خانه ماندن، ۱۳ مطلب خواندنی سایت را از دست ندهید.

• حجم مبنا چیست؟
• حجم مبنا چه کارکردی دارد؟
• حجم مبنا در این سال ها چه تغییری کرده؟
• چگونه حجم مبنای یک سهم را محاسبه کنیم؟
• حجم مبنا در تابلوخوانی
• حجم مبنای یک

دنیای بورس | این روزها شاهد اخبار زیادی پیرامون تغییر در درستورالعمل حجم مبنا هستیم. ممکن است این سوال برای شما هم پیش آمده باشد که حجم مبنا چیست؟ فرمول حجم مبنا چیست و حجم مبنا چگونه محاسبه می‌شود؟ اصلا حجم مبنا چه کاربردی دارد؟ حجم مبنای چه سهامی یک است؟ و در نهایت به طور کلی حجم مبنا چه نقشی در تابلوخوانی بورس دارد؟

حجم مبنا چیست؟

حجم مبنا یکی از ویژگی‌های بازار سهام ایران است. در تعریف ساده باید عنوان کرد که حداقل تعداد سهامی که باید مورد معامله قرار گیرد تا سهم بتواند تا دامنه نوسان کامل رشد یا افت داشته باشد را حجم مبنا می گویند.

حجم مبنا برای کنترل رشد بی‌رویه قیمت سهام در سال ۱۳۸۲ تصویب شد. بر این اساس و در ابتدای این قانون اساس بر این بود که ۱۵ درصد از کل سهام یک شرکت طی یکسال مورد معامله قرار گیرد و بر آن اساس حجم مبنای روزانه یک سهم ۰٫۰۰۰۶ (شش ده هزارم) کل سهام شرکت لحاظ شد. البته این محاسبه با درنظر گرفتن تعداد ۲۵۰روز کاری در یکسال لحاظ شده بود.

ولی درست در یک سال بعد یعنی در سال ۱۳۸۳ نحوه محاسبه تغییر کرد. بدین صورت که معامله ۱۵درصد از سهام یک شرکت در کل سال به ۲۰ درصد افزایش یافت . به این ترتیب حجم مبنا نیز به ۰٫۰۰۰۸ (هشت ده هزارم) کل سهام شرکت رسید. البته این فرمول طی سالها تغییر کرد و در سال ۹۳ به ۰٫۰۰۰۴ (چهار ده هزارم) کل سهام شرکت رسید.

به طور مثال حجم مبنای شرکتی که دارای ۳۰۰میلیون سهم است، ۱۲۰هزار سهم خواهد بود. یعنی باید حداقل ۱۲۰هزار سهم این شرکت در یک روز معاملاتی دادوستد شود تا آن سهم بتواند نوسان قیمتی در محدوده ۵درصد داشته باشد. به عبارت دقیق تر اگر حداقل ۱۲۰ هزار سهم شرکت معامله شود، قیمت پایانی سهم برابر با میانگین موزون قیمت‌های معاملات خواهد بود. حال اگر در یک روز معاملاتی کمتر از ۱۲۰ هزار سهم آن معامله شود، قیمت پایانی با استفاده از نسبت حجم مبنا پوشش داده شده محاسبه می‌شود.

حجم مبنا و قیمت پایانی

برای درک بهتر حجم مبنا بهتر است ابتدا با دومفهوم قیمت آخرین معامله و قیمت پایانی آشنا شویم:

قیمت آخرین معامله: به آخرین قیمتی که سهام یک شرکت در یک روز بین خریدار و فروشنده معامله می‌شود، قیمت آخرین معامله گفته می‌شود.

قیمت پایانی: به میانگین وزنی قیمت سهام شرکت با در نظر گرفتن حجم مبنا، قیمت پایانی گفته می‌شود.

به این ترتیب قیمت پایانی هر روز مبنای نوسانات قیمت روز بعد معاملاتی قرار می‌گیرد. مثلا اگر قیمت پایانی معامله یک سهم در معاملات روز سه شنبه۱۰۰ ریال باشد، بازه مجاز نوسان قیمت در روز معاملاتی بعد یعنی چهارشنبه بین مثبت ۵ درصد (۱۰۵ ریال) و منفی ۵ درصد قیمت پایانی روز معاملاتی گذشته (۹۵ریال) خواهد بود.

بر اساس این تعریف می‌توانیم بگوییم حجم مبنا حداقل تعداد برگه سهمی است که باید در یک روز معاملاتی روی یک قیمت دادوستد شود تا قیمت پایانی به قیمت داد و ستد شده برسد. در صورتی که تعداد سهام معامله‌شده در طول روز کمتر از حجم مبنا باشد، به همان نسبت درصد نوسان قیمت آن سهم نیز کاهش خواهد یافت.

حجم مبنا در دستور جدید

حال بر اساس ابلاغیه دو شرکت بورس اوراق بهادار تهران و فرابورس ایران، روش جدید محاسبه حجم مبنا از تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸ اجرا شد.

حجم مبنای کلیه شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران براساس فرمول قبلی (ماده واحده مصوب ۲۸ بهمن‌ماه ۹۳ هیات‌مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار) ۴ در ۱۰ هزار سهام شرکت در نظر گرفته شد. البته در این میان شروطی عنوان شد. به این ترتیب حداقل ارزش مبنا برای تمام شرکت‌ها برابر با ۵۰ میلیارد ریال و حداکثر ارزش مبنا برای شرکت‌های با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر ،۱۲۰ میلیارد ریال و برای شرکت‌های با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال،۱۰۰ میلیارد ریال تعیین شد.

به این ترتیب، تعداد حجم مبنای هر سهم براساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می‌شود. همچنین در صورت اقدامات شرکتی تغییرات حجم مبنا براساس مقررات و با رعایت نصاب‌های این مصوبه محاسبه و اعمال می‌شوند.

حجم مبنا و تغییرات جدید

همانطور که عنوان شد حجم مبنای کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار برابر با ۰٫۰۰۰۴ (چهار ده هزارم) تعداد سهام شرکت است. حداکثر ارزش حجم مبنا با توجه به سرمایه شرکت ها می تواند حتی ۱۲۰میلیارد ريال و حداقل آن ۵۰ میلیارد ریال باشد که تعداد آن براساس قیمت پایانی سهم در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می‌شود.

• حداقل ارزش مبنای قابل اعمال معادل ۵۰ میلیارد ریال است.
• حداکثر ارزش مبنای قابل اعمال برای شرکت‌های با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال معادل ۱۰۰ میلیارد ریال و برای شرکت‌های با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد و بالاتر معادل ۱۲۰ میلیارد ریال است.
• البته حجم مبنا در بازار پایه فرابورس با تابلو زرد ۲۰ میلیارد ریال، برای نارنجی ۱۰ میلیارد ریال و برای قرمز ۵ میلیارد ریال است.

پس توجه داشته باشید در صورتی که سهام شرکت های فرابورسی در سقف و یا کف قیمت خواهند بود که به اندازه ارزش ریالی عنوان شده، معامله شوند.

جزییات حداقل و حداکثر ارزش مبنا

نحوه محاسبه حجم مبنا

طبق این قانون برای محاسبه حجم مبنا کافی است مراحل زیر را طی کنیم:

1. ابتدا تعداد سهام شرکت را در عدد ۴ ضرب و بر عدد ۱۰۰۰۰ تقسیم می‌کنیم.
2. عدد بدست آمده حجم مبنای ما خواهد بود. اما لازم است یک تبصره را در آن رعایت کنیم.
3. عدد بدست آمده را در قیمت پایانی سهم در روز چهارشنبه (آخرین روز کاری) ضرب می‌کنیم:
4. اگر عدد بدست آمده در آخرین روز کاری هفته (معمولا چهارشنبه) عددی بین ۵۰میلیارد ریال و ۱۲۰ میلیارد ریال بود: حجم مبنای ما برای روز شنبه همان عدد بدست آمده در بالا خواهد بود.
5. اگر عدد بدست آمده کمتر از ۵۰میلیارد ریال بود حجم مبنای ما برای روز شنبه برابر خواهد بود با ۵۰میلیارد ریال تقسیم بر قیمت پایانی روز چهارشنبه.

حجم مبنای یک چیست؟

تا پیش از دستورالعمل جدید ، شرکت‌هایی که در فرابورس فعالیت می‌کردند، حجم مبنایی معادل ۱ (یک) داشتند. یعنی کافی بود تا یک سهم در نماد مورد نظر معامله شود تا افزایش یا کاهش قیمت در سهم اعمال شود.

ولی همانطور که عنوان شد در دستورالعمل جدید برای کلیه سهام معامله شده در فرابورس و بازار پایه حجم مبنایی مطابق با جدول بالا درنظر گرفته شده است. به دلیل آن که تا کنون حجم مبنا در بازارهای پایه و فرابورس در نظر گرفته نمی‌شد، کوچک بودن بسیاری از سهام این بازارها باعث سود جویی برخی از معامله‌گران می‌شد. حال پیش بینی می شود با دستورالعمل جدید ، فعالیت های سفته بازی در این نمادها کاهش یابد.

حجم مبنا در تابلوخوانی

برای خرید سهام یکی از مهم ترین مواردی که بایستی بررسی شود تابلوی معاملات آن سهام است. در تابلوی معاملات یک سهم اطلاعات فراوانی از آن در دسترس است که مهم ترین آن قیمت سهام است. در این قیمت موارد مهمی تاثیرگذار است که یکی از آنها، حجم مبناست.

برای بررسی جزئیات مهم از روند معاملات هر سهم ، در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران، می توان این اطلاعات را مشاهده کرد.

بررسی جزییات روند معاملات هر سهم در سایت بورس تهران (لینک)

کارکرد حجم مبنا

هدف از تعیین حجم مبنا این است که که سرمایه گذاران اطمینان داشته باشند که نوسانات قیمت سهام در نتیجه خرید و فروش تعداد مشخصی از سهام است. چرا که در غیر این صورت معامله حتی چند سهم می‌تواند قیمت سهام را تحت تاثیر قرار دهد و قیمت های غیر واقعی در سهم ایجاد کند.

به عبارت ساده تر فلسفه وجودی حجم مبنا به این خاطر است که یک سهم با حجم خرید کم ، نوسان شدید قیمتی را تجربه نکند.

در واقع یکی از اهداف مهم سازمان بورس، دستیابی به رشد پایدار در بازار سهام است. برای اینکه بازار پویاتر شود، ابتدا لازم است که معاملات آن تا حدی به دور از هیجان و با شیب ملایم صورت گیرد. تغییر فرمول حجم مبنا یکی از عواملی است که سبب می‌شود تا اصطلاحاً عمق بازار افزایش یافته و قیمت‌های کاذب و حبابی کمتر به وجود بیایند.

مفهوم قیمت پایانی در بورس

برای پاسخ به این سوال که مفهوم قیمت پایانی در بورس چیست یا قیمت آخرین معامله یعنی چه؟ باید اول این نکته را مرور کنیم؛ حتما می‌دانید که در حالت عادی، دامنه نوسان قیمت سهام در بورس ایران بین منفی ۵ تا مثبت ۵ درصد است (البته هنگام تنظیم این مطلب دامنه نوسان به‌طور موقت منفی ۲ تا مثبت ۶ تعیین شده و شاید باز هم تغییر کند). اما آیا می‌دانید مبدا این مقدار نوسان چه عددی است؟ به عبارت ساده‌تر، آیا می‌دانید این نوسان مثبت و منفی ۵ درصدی را نسبت به چه عددی می‌سنجند؟

مبدا دامنه نوسان قیمت پایانی روز قبل است. یعنی اینکه قیمت پایانی روز قبل هر عددی که باشد، قیمت امروز می‌تواند تا پنج درصد بیشتر یا کمتر از آن قیمت تغییر کند. طبیعی است که مبنای نوسان قیمت روز بعد هم قیمت پایانی امروز باشد.

مثال: فرض کنید قیمت پایانی روز گذشته سهمی ۲۵۰۰ تومان بوده باشد. در این حالت، حداکثر قیمت امروز می‌تواند ۵ درصد بیشتر از این عدد باشد. از آنجا که ۵ درصد از ۲۵۰۰ برابر با ۱۲۵ است، در نتیجه سقف مجاز قیمت برای امروز به این شکل محاسبه خواهد شد: ۲۵۰۰+۱۲۵=۲۶۲۵

به همین ترتیب کف قیمت مجاز را هم می‌توانیم به دست بیاوریم: ۱۲۵ـ۲۵۰۰=۲۳۷۵

اما قیمت پایانی امروز چگونه محاسبه می‌شود؟ در ادامه این موضوع را هم شرح می‌دهیم. عجله نکنید!

نحوه محاسبه قیمت پایانی سهام در بورس

به‌طور کلی قیمت پایانی در بورس یک سهم مشخص‌کننده میانگین قیمت تمام معاملات آن سهم در یک جلسه معاملاتی است. مثلا ممکن است ۸۰ درصد از معاملات سهم در یک روز در قیمت منفی ۵ باشد و طبیعتا باید هنگام محاسبه قیمت پایانی، برای این حجم از معاملات در منفی پنج وزن بیشتری قائل شد.

در حالت عادی قیمت پایانی یک سهم می‌تواند میانگین وزنی معاملات سهم در یک روز معاملاتی باشد. فرض کنید در مثال بالا، ۱۳۰۰۰ سهم در قیمت ۲۳۷۵ تومان، ۵۰۰۰ سهم در قیمت ۲۴۰۰ تومان، ۱۴۰۰۰ سهم در قیمت ۲۵۰۰ تومان و ۱۰۰۰۰ سهم در قیمت ۲۶۰۰ تومان معامله شده باشد. حالا برای به دست آوردن میانگین وزنی معاملات، ابتدا مبلغ کل هر معامله را حساب می‌کنیم و با هم جمع می‌زنیم:

حالا این عدد به دست آمده را تقسیم بر مجموع کل سهام معامله‌شده می‌کنیم:

عددی که به دست می‌آید تقریبا برابر با ۲۴۷۳ تومان است. اما در تعیین قیمت پایانی یک سهم، حجم مبنا هم دخیل است. به این شکل که از تقسیم کل حجم معاملات بر حجم مبنای سهم، نسبتی به دست می‌آید که اگر کمتر از یک باشد، در تعیین قیمت پایانی روز جاری تاثیر مستقیم دارد. اگر این نسبت بیشتر از یک باشد تاثیری در محاسبه قیمت پایانی ندارد و قیمت پایانی سهم همان میانگین وزنی معاملات روزانه (روش بالا) خواهد بود. فرمول نهایی محاسبه قیمت پایانی در بورس به این شکل است:

که در آن: P_1 قیمت پایانی روز قبل، P_2 قیمت پایانی امروز، (P_2 ̅ ) میانگین وزنی قیمت در معاملات امروز، N حجم معاملات و M حجم مبنا

در این فرمول،اگر نسبت N/M بزرگ‌تر از یک باشد، این نسبت را در محاسبات در نظر نمی‌گیریم و در نتیجه عددی که این فرمول به ما می‌دهد همان میانگین وزنی معاملات خواهد بود.

پس اگر کسی از ما بپرسد چه عواملی قیمت پایانی سهم را مشخص می‌کند، باید بگوییم قیمت پایانی نسبت مستقیمی با میانگین قیمت معاملات روزانه و نسبت معاملات روزانه به حجم مبنا دارد.

نکته یک: وجود حجم مبنا باعث می‌شود که اگر حجم معاملات روزانه پایین باشد، قیمت پایانی زیاد تغییر نکند. مثلا اگر سهمی در طول روز با صف خرید (یا صف فروش) همراه باشد و حجم معاملات آن نسبت به حجم مبنا ناچیز باشد، قیمت پایانی آن تقریبا تغییری نخواهد کرد.

نکته ۲: قیمت پایانی هر سهم به‌صورت خودکار و لحظه‌ای محاسبه می‌شود و در تابلو معاملات سهم به نمایش درمی‌آید.

قیمت پایانی درباره سهم چه اطلاعاتی به ما می‌دهد؟

در آموزش‌های تحلیل تکنیکال، گاهی قیمت آخرین معامله را قیمت پایانی عنوان می‌کنند که ترجمه «Closing Price» است. دقت کنید که در بورس ایران منظور از قیمت پایانی همانی است که بالاتر شرح دادیم. قیمت آخرین معامله هم، همان‌طور که از اسمش پیداست، نشان می‌دهد آخرین معامله سهم در چه قیمتی بوده است.

قیمت آخرین معامله چیست؟ چه اطلاعاتی درباره سهام به ما می‌دهد؟

همان‌طور که اشاره کردیم، قیمت آخرین معامله نشان می‌دهد که آخرین معامله‌ای که در سهم صورت گرفته، در چه قیمتی بوده است. قیمت آخرین معامله به‌نوعی قیمت لحظه‌ای سهم است و گاهی که هیجان معاملات بالاست، می‌تواند دستخوش نوسان‌های زیادی باشد. دقت کنید که در تابلو معاملات سهام، آخرین معامله زیر کلمه «معامله» و قیمت پایانی تعریف حجم مبنا چیست؟ زیر کلمه «پایانی» درج می‌شود. دقت کنید که قیمت پایانی روز گذشته هم زیر کلمه «دیروز» به نمایش درمی‌آید.

اگر مفهوم آخرین معامله و قیمت پایانی را به‌خوبی درک کنیم، متوجه خواهیم شد که اگر بنا باشد که قیمت سهم رشد کند، اول قیمت آخرین معامله رشد خواهد کرد و بالاتر از قیمت پایانی خواهد آمد و بعد از دست‌به‌دست شدن سهم در قیمت‌هایی بالاتر از قیمت پایانی، قیمت پایانی هم به مرور رشد خواهد کرد و بالا خواهد آمد. پس یکی از نشانه‌های رشد قیمت سهم این است که قیمت آخرین معامله بالاتر از قیمت پایانی باشد. برعکس، اگر قیمت آخرین معامله پایین‌تر از قیمت پایانی باشد، می‌تواند نشانه روند نزولی سهم باشد.

نکته یک: در روزهایی که هیجان معاملات بالاست، نوسان قیمت آخرین معامله نسبت به قیمت پایانی بسیار شدید است. مثلا ممکن است سهمی در صف خرید قفل باشد و قیمت پایانی آن هم نزدیک به سقف قیمت معاملات روزانه باشد، اما در یک لحظه صف خرید عرضه شود و بقیه معامله‌گران با عجله شروع به فروش کنند و در نتیجه قیمت سهم تا کف دامنه نوسان و صف فروش پیش برود. در این حالت حتی ممکن است فاصله بین قیمت پایانی و آخرین معامله به حدود ۱۰ درصد برسد.

نکته ۲: بیشتر اوقات معامله‌گران تلاش می‌کنند قیمت خریدشان نزدیک به قیمت پایانی باشد و قیمت آخرین معامله را مبنای خرید قرار نمی‌دهند. چون مبنای محاسبه قیمت در روز بعد قیمت پایانی است، نه قیمت آخرین معامله. اگر در شرایط هیجانی بازار دست به خرید بزنید و سهمی را در صف خرید بخرید، در حالی که قیمت پایانی این سهم حدود ده درصد پایین‌تر است، در این صورت سهم را به قیمت صف خرید دو روز بعد خریده‌اید! یعنی برای اینکه قیمت پایانی به قیمت خرید شما برسد و معامله شما در نقطه سربه‌سر قرار بگیرد، سهم باید دو روز کامل صف خرید باشد و مثبت پنج بخورد.

محاسبه سود و زیان با قیمت پایانی سهم باید انجام شود یا قیمت آخرین معامله؟

راستش را بخواهید هیچ کدام. درست این تعریف حجم مبنا چیست؟ است که سودوزیان را زمانی محاسبه کنیم که سهم را می‌فروشیم و معامله را می‌بندیم. تا زمانی که سهمی را که خریده‌ایم نفروخته باشیم، سود و زیانی نکرده‌ایم. سهامداران باتجربه و کسانی که به قصد سرمایه‌گذاری سهمی را می‌خرند، از این لحاظ تفاوتی بین سهام و دارایی‌های دیگر قائل نمی‌شوند. وقتی خانه‌ای را به قصد سرمایه‌گذاری خریده باشید، نسبت به نوسان‌های قیمت خانه در بازه‌های هفتگی و ماهانه بی‌تفاوت خواهید بود. تا زمانی که این خانه را نفروخته باشید، سود یا زیانی برای خودتان محاسبه نخواهید کرد.

در هر صورت بازار سهام کمی با بازارهای دیگر فرق دارد و یکی از تفاوت‌هایش این است که ارزش روز سهام‌تان را هر لحظه می‌توانید در پنل کارگزاری‌تان ببینید. عددی که به عنوان سود و زیان در پنل کارگزاری‌ها می‌بینیم، معمولا بر اساس قیمت آخرین معامله است. یعنی اگر سهم‌تان را با قیمت آخرین معامله به فروش برسانید، به اندازه مقداری که در پنل کارگزاری می‌بینید سود یا زیان خواهید کرد.

بعضی از کارگزاری‌ها هم هستند که می‌توانید در پنل‌شان مقدار سودوزیان را بر اساس قیمت پایانی تنظیم کنید. از آنجا که نوسان قیمت پایانی نسبت به نوسان آخرین معامله کمتر است، در این حالت مقدار سودوزیانی که در پنل کارگزاری مشاهده می‌شود نوسان کمتری خواهد داشت.

نکته: وقتی سهمی را می‌خریم، اگر به قسمت پورتفو در پنل کارگزاری وارد شویم، خواهیم دید که چیزی حدود ۱.۵ درصد زیان کرده‌ایم. دلیل این موضوع این است که نرم‌افزار کارگزاری‌ها کارمزد معاملات بورس و مالیات را همان اول محاسبه می‌کنند و در قالب سود و زیان به نمایش در می‌آورند. مثلا اگر سهمی را با قیمت ۱۰۰۰ تومان خریده باشید و قیمت آخرین معامله سهم هم همین ۱۰۰۰ تومان باشد، پنل کارگزاری (اگر شیوه محاسبه سود و زیانش بر مبنای آخرین قیمت باشد) حدود ۱.۵ درصد زیان نمایش خواهد داد. این ۱.۵ درصد همان کارمزد و مالیاتی است که بابت خرید و فروش سهم باید بپردازید. توضیح ساده‌اش این است که اگر سهمی را به قیمت ۱۰۰۰ تومان بخرید و به همان قیمت بفروشید، معامله شما سربه‌سر نبوده است، بلکه حدود ۱.۵ درصد از پول‌تان به خاطر کارمزد و مالیات کم شده است.

گره معاملاتی چیست و چگونه آن را رفع کنیم؟

یکی از گام‌های اولیه برای شروع فعالیت در هر بازار مالی، کسب مهارت و آشنایی با مفاهیم رایج در آن بازار است. بازار بورس یکی از بهترین بسترهای سرمایه‌گذاری در کشور است و تقریبا تمام افراد جامعه می‌توانند به راحتی در آن فعالیت داشته باشند.

به گزارش ایسنا، بنابر اعلام کارگزاری آگاه، اصطلاحات و مفاهیم زیادی در این بازار سرمایه‌گذاری وجود دارد که یکی از این مفاهیم، «گره معاملاتی» است. در این مقاله قصد داریم به صورت کامل به گره معاملاتی بپردازیم و در ادامه، به نحوه رفع گره معاملاتی در روند معاملات بازار هم اشاره کنیم. با ما همراه باشید.

گره معاملاتی چیست؟

سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بازار بورس، دارای یک دامنه نوسان مشخص هستند. سهام این شرکت‌ها بر اساس میزان عرضه و تقاضا ممکن است درگیر حالت صف خرید یا صف فروش شوند. در میان نمادهای بورسی، برخی از سهم‌ها نقدینگی پایین‌تری دارند که به دلیلی عرضه و تقاضای پایین در روند معاملات‌شان، قیمت پایانی سهم نسبت به روز قبل تغییری نمی‌کند. اگر این روند ادامه داشته باشد ممکن است سهام چند روز متوالی در حالت صف خرید یا صف فروش قرار بگیرد، به این حالت خاص در روند معاملات سهام، «گره معاملاتی» گفته می‌شود.

گره معاملاتی در سهم‌های بازار بورس به وجود می‌آید و نمادهای فرابورس به دلیل «1» بودن حجم مبنا، از این مورد استثنا هستند. سهم‌های بازار بورس تحت شرایط خاص درگیر گره‌ معاملاتی می‌شوند که در ادامه به بعضی از این موارد اشاره خواهیم کرد.

نماد بورسی تحت چه شرایطی شامل گره معاملاتی می‌شود؟

نمادهای بازار بورس بر اساس بعضی از شرایط، ممکن است شامل گره معاملاتی شوند. این شرایط عبارت‌اند از:

زمانی که یک سهم تحت شرایط زیر در پایان جلسه معاملاتی در حالت صف خرید و فروش باشد:

1-حداقل معادل یک برابر حجم مبنا برای شرکت‌هایی با ۳ میلیارد سهم یا بیشتر و دو برابر حجم مبنا برای سایر شرکت‌ها

2-عدم تقارن قیمت‌های درخواست خرید و فروش یا متوسط معاملات روزانه آن در این دوره (به استثنای معاملات در بازار معاملات عمده)، کمتر از ۵ درصد حجم مبنا است.

زمانی که یک نماد بورسی در 5 جلسه معاملاتی به صورت متوالی، در سقف قیمتی دامنه نوسان روزانه تعریف حجم مبنا چیست؟ معامله شود.

هنگامی که یک نماد بورسی در 5 جلسه معاملاتی به صورت متوالی، در کف قیمتی دامنه نوسان روزانه معامله شود.

موارد بالا جزو دلایل اصلی ایجاد گره معاملاتی در بعضی از سهم‌های بازار بورس است، هنگامی که سهام یک شرکت شامل گره معاملاتی شود، لازم است طبق قوانین و چارچوب‌های تعریف شده، سهام شرکت مشمول رفع گره معاملاتی شود. در ادامه به نحوه رفع گره معاملاتی در روند معاملات بازار اشاره می‌کنیم.

شرکت‌هایی که مشمول دستورالعمل رفع گره معاملاتی می‌شوند

فهرست تمام شرکت‌هایی که شامل دستورالعمل رفع گره معاملاتی هستند در سایت مدیریت فناوری بورس تهران به نشانی TSETMC.com قابل مشاهده و بررسی است. برای دسترسی به این فهرست، باید بعد از ورود به سایت TSE، گزینه «پیام ناظر» را انتخاب کنید. تمام اطلاعات مربوط به شرکت‌هایی که مشمول دستورالعمل رفع گره معاملاتی هستند، حداکثر تا قبل از شروع روز معاملاتی در اختیار معامله‌گران قرار می‌گیرد. دقت داشته باشید که در بعضی شرایط خاص ممکن است که قوانین مربوط به دستورالعمل رفع گره معاملاتی بنا به صلاح دید مدیر عامل بورس، در برخی از سهم‌ها اعمال نشود. دلیل این فرآیند، مطابق با تبصره قانونی سازمان بورس، با جزئیات زیر است:

در صورت قرار گرفتن شرکت‌هایی با سرمایه کمتر از ۱۵۰ (یک‌صد و پنجاه) میلیارد ریال در گره معاملاتی، رفع گره و عدم اعمال حجم مبنا با پیشنهاد مدیریت بازار بورس تهران همراه با ذکر دلایل مربوطه و تأیید مدیرعامل شرکت بورس صورت می‌پذیرد.

دامنه نوسان چه نقشی در ایجاد گره معاملاتی دارد؟

همان‌طور که در بخش‌های قبلی اشاره کردیم، اگر سهام یک شرکت بورسی شامل گره معاملاتی شود، لازم است طبق قوانین و تبصره‌های سازمان بورس، نماد مورد نظر مشمول دستور رفع گره معاملاتی شود. در این فرایند سهام مورد نظر در روز معاملاتی بعد با دو برابر دامنه نوسان مجاز بازگشایی شده و بعد از کشف قیمت، معاملات آن به صورت عادی در بازار بورس ادامه پیدا می‌کند. به مثال زیر توجه کنید:

مثال: اگر معاملات یک نماد بورسی به اندازه 10 جلسه معاملات متوالی در سقف قیمتی دامنه نوسان مجاز تعریف حجم مبنا چیست؟ روز (10 روز مداوم صف خرید) انجام شود، این نماد بورسی مشول قوانین دستورالعمل رفع گره معاملاتی خواهد شد. بعد از این مرحله سهم مورد نظر در روز معاملاتی بعد با دامنه نوسان دو برابری یعنی 10 درصد، بازگشایی می‌شود، بعد از کشف قیمت، معاملات این سهم به صورت عادی ادامه پیدا می‌کند.

کلام آخر

بازار بورس یکی از بهترین بسترهای سرمایه‌گذاری در کشور است. یکی از ارکان مهم برای فعالیت در این بازار، کسب مهارت و یادگیری مفاهیم بورسی است. در این مقاله سعی کردیم به «گره معاملاتی» بپردازیم. بعضی از سهم‌های بازار بورس، ممکن است بر اساس میزان عرضه و تقاضا درگیر صف خرید و فروش شوند. اگر این این روند در چند روز متوالی ادامه داشته باشد، سهم شامل گره معاملاتی می‌شود. در ادامه مقاله به نحوه رفع گره معاملاتی در بازار بورس هم اشاره شد.

ایجاد صف در بازار سرمایه نتیجه وجود حجم مبنا/ قانونی مختص به بورس ایران

حجم مبنا یکی از موضوعاتی است که می‌تواند از سقوط و صعود یکباره نمادها جلوگیری کند؛ اما همین قاعده معایبی نیز دارد که سهامداران خرد را با مشکل مواجه کرده است.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی رادار اقتصاد به نقل از فارس؛ حجم مبنا در بورس ایران یکی از موضوعاتی است که از سال ۸۲ جهت صیانت از حقوق سهامداران در بازار سرمایه ایجاد شد؛ اما در ماه‌های اخیر حجم مبنا یکی از مشکلات سهامداران حقیقی بوده است. البته باید به این نکته توجه کرد که قانون حجم مبنا تنها در بورس ایران وجود دارد. یعنی اصطلاح حجم مبنا، هیچ‌گاه به گوش انبوه سهامداران فعال در بورس‌های سایر کشورهای جهان نرسیده است.

در روزهای اخیر شایعات فراوانی جهت برداشته شدن قانون حجم مبنا و محدودیت نوسان شنیده شده است که مسوولان سازمان بورس به صورت تلویحی آن را تکذیب کرده اند.

حجم مبنا چیست؟

مطابق با تعریف مندرج در تارنمای شرکت بورس اوراق بهادار تهران، حجم مبنا عبارت است: آن تعداد از یک نوع اوراق بهادار که باید در هر روز مورد دادوستد قرار گیرد تا تمام درصد تغییرات مجاز در آن روز در تعیین قیمت روز بعد لحاظ شود. هدف از تعیین حجم مبنا این است که سرمایه گذاران اطمینان داشته باشند که نوسانات قیمت سهام در نتیجه خرید و فروش تعداد مشخصی از سهام شرکت صورت گرفته است و در نتیجه وجود حجم می تواند مانع از ایجاد قیمت های غیرواقعی و کاذب در بازار می شود.

مهم‌ترین مزیت قانون حجم مبنا، جلوگیری از حرکات پرشیب و یک باره در روند قیمت‌ها است. در زمانی که قیمت‌ها به شدت در حال کاهش یا افزایش است، در صورتی که نمادها مورد استقبال قرار نگیرند و خرید و فروش نشوند، حجم مبنا پرنشده و قیمت برای روز آتی معاملاتی نیز تغییر چندانی نمی کند. به عبارت دیگر، مهم‌ترین توجیه برای اعمال قانون حجم مبنا، جلوگیری از بروز نوسانات شدید در قیمت سهام است.

ایرادی که حجم مبنا بر معاملات وارد می کند

‌همین ویژگی قانون حجم مبنا، تعریف حجم مبنا چیست؟ بزرگترین ایراد آن نیز محسوب می شود. شکل گیری صف‌های خرید و فروش، سبب می شود حجم زیادی از سرمایه افراد در این صف‌ ها بلوکه ‌شود. این حجم پول بلوکه شده در صف‌ها روانی و معامله در بازار را کاهش می دهد که این حجم از پول تعریف حجم مبنا چیست؟ می توانست در سایر نمادها مورد معامله قرار گیرد.

اشکال دیگر در مورد حجم مبنا در زمان محاسبه شاخص به وجود می آید. قیمت پایانی سهام از رابطه مستقیم با قیمت و حجم روزانه پیروی می‌کند؛ به‌صورتی که پر شدن حجم مبنا در بالاترین سقف قیمت روزانه (یا کف قیمت) بیشترین تاثیر بر شاخص را داشته و باقی معاملات دیگر کم‌اثر خواهد شد.

قانون گره معاملاتی می تواند مشکل حجم مبنا را حل کند؟

تاثیر منفی قانون حجم مبنا بر نقدشوندگی در بازار سرمایه مورد تائید کارشناسان و مسوولین سازمان بورس قرار دارد. اما تاکنون برنامه ای جهت رفع این مشکل به تصویب نرسیده و یا اصلا پشنهادی برای آن ارائه نشده است. به همین منظور قوانین مکملی برای کاهش مشکلات حجم مبنا وجود دارد. یکی از این قوانین رفع‌گره معاملاتی (حذف حجم مبنا برای مدت حداکثر ۵ روز کاری) در هنگام شکل‌گیری صف‌های خرید و فروش و نیز حذف محدودیت نوسان و نیز حجم مبنا برای مدت یک روز (در صورت تعدیل بیش از ۱۰‌درصدی EPS سهم) مربوط می‌شود. با این وجود به نظر می‌رسد که در صورت پافشاری سازمان بورس بر حفظ قانون حجم مبنا، قوانین مکمل دیگری نیز موردنیاز هستند تا بتوان آثار منفی ناشی از قانون یاد شده را به حداقل ممکن رساند.

چرا حجم مبنا به روز نمی شود؟

یکی از مواردی که می تواند در خصوص حجم مبنا کمک زیادی به سهامداران کند، به روز رسانی این حجم در بازه های زمانی مختلف است. یعنی حجم مبنای هر شرکت متناسب با میزان معامله انجام شده در بازه های یک ماهه تا سه ماهه، برای ماه های آینده تغییر کند. این مساله شاید بتواند میزان معاملات در ماه های مختلف را تحت تاثیر قرار دهد و از ایجاد صف جلوگیری کند.