بررسی رابطه بین حجم معاملات و تغییر قیمت سهام در شرکت‌های پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران
هدف از اجرای پژوهش حاضر، بررسی رابطه بین حجم معاملات و تغییر قیمت سهام در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. حجم مبادلات در واقع مسئله پایداری و صحت قیمت را مورد بررسی قرار می‌دهد و پژوهش‌هایی که حجم مبادلات را در کنار قیمت در نظر نمی‌گیرند، در واقع مسأله صحت قیمت را مورد توجه قرار نمی‌دهند. بر این اساس، پس از مروری جامع بر ادبیات موضوعی مربوط، آزمون‌های تعیین همبستگی بین متغیرهای پژوهش بر روی داده‌های مربوط به نمونه آماری پژوهش شامل 70 شرکت حاضر در 3 صنعت پرمعامله بورس تهران انجام شد. نتایج پژوهش نشان داده است که در ساختار معاملات بازار روابط یوجود دارد و تعداد دفعات معامله و تعداد سهام معامله شده و تغییر قیمت سهام روزانه با یکدیگر رابطه مثبت دارند. این ارتباط در فاصله زمانی یک روز نیز وجود دارد. بنابراین تغییر قیمت سهام از تعداد سهام معامله شده و تعداد دفعات معامله شده روز قبل نیز سرچشمه می‌گیرد، ضمن اینکه تغییر قیمت سهام طی روزهای متوالی از یک روند صعودی یا نزولی تبعیت می‌کند.
کلیدواژه‌ها
- حجم معاملات
- تغییر قیمت سهام
- بورس اوراق بهادار تهران
عنوان مقاله [English]
Stock حجم معاملات و بازار سهام Price Changes and Trading Volume In Companies Accepted at the Tehran Stock Exchange
نویسندگان [English]
- Ahmad Ahmadpour
- Hasanali Aghajani
- Mostafa Fadavi
The purpose of the present research is to investigate the relationship between stock price changes and trading volume in companies accepted at the Tehran Stock Exchange. The trading volume describes the consistency and accuracy of the price. In fact, any study that would not consider trading volume along with price changes, is not taking into account the price accuracy. Therefore, after a comprehensive review of the subject in the relevant literature, tests of variables correlation were conducted on samples of 70 companies in three high transaction industries. The results indicated that there are correlations in market structure. Trade frequency, the number of traded stocks and daily price changes, had positive correlations with one another. These correlations also exist in the interval of one day. So the price changes are caused by trade frequency and the number of stocks traded the day before. Furthermore, the price changes حجم معاملات و بازار سهام حجم معاملات و بازار سهام follow ascending or descending trends during consecutive days.
تفاوت موقعیت های باز و حجم معاملات در بازار آتی کالا
معامله گران بازار آتی کالا جهت انجام معاملات خود، از تابلوخوانی بورس برای تصمیم‌گیری بهتر استفاده می‌کنند. یکی از موارد حائز اهمیت برای معامله گران در تابلو معاملات آتی کالا، تعداد موقعیت های باز است. تعداد موقعیت های باز در تابلو معاملات آتی در اغلب اوقات با حجم معاملات بازار آتی، متفاوت است. عموماً معامله گران تازه‌کار بر این عقیده‌اند که تعداد موقعیت های بازِ بازار با حجم معاملات می‌بایست برابر باشد.
در این مطلب سعی داریم ضمن تعریف موقعیت‌های باز در بازار آتی، به موجه بودنِ تفاوتِ بین تعداد موقعیت های باز و حجم معاملات در بازار آتی، بپردازیم.
تعریف موقعیت باز در قراردادهای آتی
در بازار دوطرفه آتی کالا، چنانچه معامله گری سفارش خرید (فروش) در سیستم ثبت نماید و آن سفارش منجر به معامله شود، آن شخص دارای یک موقعیت باز خرید (فروش) است. تا زمانی که معامله‌گر سفارش معکوس یعنی سفارش فروش (خرید) نگذارد حجم معاملات و بازار سهام و آن سفارش منجر به معامله نشود، در اصطلاح گفته می‌شود که موقعیت (position) وی باز است.
به‌بیان‌دیگر موقعیت هایی که تسویه نقدی یا فیزیکی نشده‌اند یا معامله معکوس روی آنها صورت نگرفته است، موقعیت های باز نامیده می‌شوند.
رابطه بین تعداد موقعیت های باز و حجم معاملات
جهت بررسی رابطه بین تعداد موقعیت های باز و حجم معاملات، مراحل انجام معامله و ایجاد موقعیت باز با یک مثال بیان می‌گردد.
مرحله اول
فرض کنید در اولین روز کاریِ قرارداد آتی پسته، احمد یک سفارش خرید ۹۰۰۰۰ تومانی و محمود یک سفارش فروش ۹۰۰۰۰ تومانی در سیستم ثبت نمایند. این دو سفارش باهم مچ شده و معامله صورت می‌گیرد.
در این صورت حجم معاملات بازار در آن روز کاری برابر با ۱ واحد و تعداد موقعیت بازِ بازار برابر با ۱ واحد می‌شود.
نکته: در شرایط فوق یک موقعیت بازِ خرید و یک موقعیت باز فروش در بازار وجود دارد. بااین‌حال روی تابلوی معاملات آتی، تعداد موقعیت های بازِ بازار برابر با ۱ واحد نمایش داده می‌شود. درواقع هر موقعیت باز روی تابلو معاملات آتی کالا، نشان‌دهنده یک موقعیت باز خرید و یک موقعیت باز فروش است.
مرحله دوم
محمود با ثبت یک سفارش خرید و مریم (معامله‌گر جدید) با ثبت یک سفارش فروش، یک معامله دیگر انجام می‌دهند. در این حالت فقط محمود از بازار خارج می‌شود و مریم به‌جای او وارد بازار می‌شود. حجم معاملات ۲ واحد شده، اما تعداد موقعیت های بازِ بازار همچنان ۱ واحد می‌ماند.
مرحله سوم
مریم نیز با ثبت یک سفارش خرید و سارا (معامله گر جدید) با ثبت یک سفارش فروش معامله ای دیگر را رقم می‌زنند. در اینجا تعداد معاملات بازار به ۳ واحد می‌رسد؛ اما تعداد موقعیت های باز همچنان ۱ واحد است. درواقع یک قرارداد تعهدی باز در بازار وجود دارد. یک طرف این قرارداد، احمد با موقعیت باز خرید و طرف دیگر سارا با موقعیت باز فروش هستند.
این زنجیره با ورود معامله گران جدید و خروج معامله گران قبلی می‌تواند ادامه داشته باشد و بر حجم معاملات بیفزاید؛ اما همچنان تعداد موقعیت های باز بازار ۱ واحد باقی بماند.
مرحله چهارم
سعید با ثبت ۵ سفارش خرید و زهرا با ثبت ۵ سفارش فروش، ۵ معامله دیگر در بازار انجام می‌دهند. در این مرحله تعداد موقعیت های باز به ۶ موقعیت می‌رسد، درحالی‌که حجم معاملات برابر با ۸ واحد می‌شود.
همان‌طور که در مثال فوق ذکر گردید، طی یک روز کاری حجم معاملات ممکن است با تعداد موقعیت های باز متفاوت باشد. دقت نمایید همواره در تابلو معاملاتی حجم معاملات مربوط به معاملاتی است که در آن روز کاری به وقوع پیوسته است؛ درحالی‌که تعداد موقعیت های باز، تعداد موقعیت های باز از روز بازگشایی سررسید تا آن روز را نشان می‌دهد.
افزایش تعداد موقعیت های باز، در هر روز، نشان دهنده افزایش تعداد موقعیت خرید است یا فروش؟
با توجه به اینکه هر موقعیت باز در بازار آتی، درنتیجه اخذ یک موقعیت تعهدی باز خرید و یک موقعیت تعهدی فروش است، لذا این سؤال صحیح نیست. چراکه افزایش تعداد موقعیت های باز خرید، نشان‌دهنده افزایش تعداد موقعیت های خرید و فروش (هر دو) به یک میزان است. درواقع هنگامی‌که تعداد موقعیت باز در بازار ۳ واحد افزایش می‌یابد، یعنی به‌طور هم‌زمان هم تعداد موقعیت باز خرید ۳ واحد و هم تعداد موقعیت باز فروش ۳ واحد افزایش می‌یابد.
سخن آخر
موقعیت‌های باز در بازار آتی که در نتیجه‌ی انجام معاملات ایجاد می‌شود با حجمِ معاملات متفاوت است. ممکن است در یک روز تعداد معاملات با تعداد موقعیت های باز برابر باشد، به شرطی که تمام معاملات انجام‌شده، باعث ایجاد یک موقعیت جدید در بازار شوند؛ نه اینکه در یک معامله، تنها جای دارنده موقعیتِ باز با یک معامله گر دیگر عوض شود. علاوه بر این، با توجه به اینکه حجم معاملات در تابلو معاملات آتی مربوط به معاملات همان روز است، تعداد موقعیت های باز، انباشتی از تعداد موقعیت های بازشده از روز بازگشایی سررسید تاکنون می‌باشد؛ لذا متفاوت بودن حجم معاملات و تعداد موقعیت های بازِ بازار عجیب نیست.
اختصاص ۹۷ درصد از حجم معاملات فرابورس به بازار سهام
رکنا حجم معاملات و بازار سهام مقایسه بازار سهام با مجموع بازارهای فرابورس ایران نشان می‌دهد که ۹۷ درصد از حجم و ۳۴ درصد از ارزش کل معاملات فرابورس در اختیار بازار سهام بوده است.
رکنااقتصادی: در هفته معاملاتی منتهی به ۱۵ بهمن‌ماه، شاهد دست به دست شدن ۸۹۵ میلیون ورقه به ارزش ۸ هزار و ۱۶ میلیارد ریال در ۱۱۶ هزار نوبت داد و ستد در بازارهای شش‌گانه فرابورس بودیم؛ به گونه‌ای که ارزش و حجم این معاملات در مقایسه با هفته گذشته به ترتیب با یک درصد افزایش و ۱۸ درصد کاهش همراه شدند.
بازار سهام در این هفته میزبان مبادله ۸۷۲ میلیون ورقه به ارزش دو هزار و ۷۵۷ میلیارد ریال بود که این حجم از معاملات در بیش از ۹۲ هزار دفعه معاملاتی رقم خورد. همچنین مقایسه بازار سهام با مجموع بازارهای فرابورس ایران نشان می‌دهد که ۹۷ درصد از حجم و ۳۴ درصدی از ارزش کل معاملات فرابورس در اختیار بازار سهام بوده است. حجم وارزش بازار اول نسبت به هفته پیش نیز حدود ۱۹ درصد افزایش یافته و در مقابل بازار دوم به ترتیب ۳۰ و ۲۴ درصد افت حجم و ارزش را به خود دید.
رشد چشمگیر ارزش معاملات بازارSME
رصد نقل و انتقال‌های صورت گرفته در بازار شرکت‌های کوچک و متوسط نیز حاکی از رشد ۱۱۳ درصدی ارزش و ۹۵ درصدی حجم معاملات این بازار در مقایسه با هفته حجم معاملات و بازار سهام معاملاتی منتهی به ۸ بهمن ماه است و در ۵ روز معاملاتی این هفته، ۳ هزار ورقه به ارزش ۱۶ میلیارد ریال توسط سرمایه‌گذراران حقوقی و نهادی در بازار SME دست به دست شده است.
اوراق بدهی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله (ETF) و اوراق تسهیلات مسکن به ترتیب حدود ۵ هزار ، ۲۲۲ و ۲۶۳ میلیارد ریال از ارزش معاملات بازار ابزارهای نوین مالی را در اختیار داشتند و ارزش ETFها نسبت به هفته قبل با رشد ۴۰ درصدی مواجه شد. به این ترتیب بازار ابزارهای نوین مالی در مجموع میزبان دادوستد ۲۲ میلیون ورقه به ارزش بیش از ۵ هزار میلیارد ریال در ۲۴ هزار دفعه معاملاتی بود.
همچنین در تاریخ ۹۵,۱۱.۱۰ شاهد گشایش نماد اسناد خزانه اسلامی کوتاه‌مدت که تاریخ سررسید آنها نوزدهم همین ماه است، بودیم. علاوه بر این عرضه اولیه اسناد خزانه اسلامی در نماد «اخزا۱۱۱» نیز در همین تاریخ در بازار ابزارهای نوین مالی انجام شد.
نخستین رویداد ملی ایده بازار لوازم بهداشتی و آرایشی نیز در روز حجم معاملات و بازار سهام ۱۱ بهمن ۱۳۹۵ با حمایت و همکاری فرابورس ایران در دانشگاه امیرکبیر برگزار شد.
سهم ۴۲ درصدی بازار دوم از ارزش معاملات
در آخرین روز معاملاتی این هفته، بازار دوم با سهم ۴۲ درصدی، بیشترین ارزش را در میان بازارهای فرابورس ایران به خود اختصاص داد و بازار پایه، اوراق بدهی و بازار اول به ترتیب ۲۶، ۲۰ و ۹ درصد در رده‌های بعدی ایستادند.
در هفته‌ای که پشت سر گذاشتیم، رصد ارزش معاملات خرد بازار سهام (شامل بازارهای اول، دوم، پایه و SME) به تفکیک گروه‌های صنعت، نشانگر سهم ۲۱ درصدی پیمانکاری صنعتی از ارزش کل معاملات است و در ادامه محصولات غذایی و آشامیدنی به جز قند و شکر، ساخت محصولات فلزی، سرمایه‌گذاری‌ها، انبوه‌سازی، املاک و مستغلات و محصولات شیمیایی در رده‌های دوم تا ششم قرار گرفته‌اند.برای ورود به کانال تلگرام ما کلیک کنید.
نیمی از حجم معاملات فرابورس ایران در اختیار بازار سهام قرار گرفت
بازارهای فرابورس ایران، امروز شاهد دادوستد افزون بر ۱۶۶ میلیون سهمی در بیشتر از ۱۷ هزار نوبت معاملاتی بود و ارزش کل معاملات، به یک هزار و ۳۵۳ میلیارد ریال رسید.
به گزارش خبرگزاری مهر به نقل از فرابورس، شاخص کل فرابورس نیز ۵ واحد رشد را تجربه کرد و با سبزپوشی در ارتفاع ۸۳۲ واحدی ایستاد در حالی که نمادهای «زاگرس»، «شراز» و «هرمز» تا سقف ۱.۵ واحدی به رشد حجم معاملات و بازار سهام بیشتر آیفکس منجر شدند. در مقابل نماد «ارفع» کمتر از یک واحد اثر منفی بر آن برجای گذاشت .
بر این اساس امروز(دوشنبه) در مجموع بازارهای فرابورس ایران شاهد دادوستد افزون بر ۱۶۶ میلیون سهمی در بیشتر از ۱۷ هزار نوبت معاملاتی بود و ارزش کل معاملات امروز فرابورس نیز نزدیک به یک هزار و ۳۵۳ میلیارد ریال بود .
در مجموع بازارهای اول، دوم و پایه نزدیک به ۹۰ میلیون سهم به ارزش بیش از ۲۸۰ میلیارد ریال معامله شد که این حجم از دادوستدها در ۱۳ هزار و ۵۵۳ دفعه معاملاتی صورت گرفت. در این میان نماد «ارفع» متعلق به شرکت آهن و فولاد ارفع با نقل‌وانتقال ۱۱ میلیون حجم معاملات و بازار سهام و ۶۶ هزار سهمی به ارزش بیش از ۳۵ میلیارد ریال، بالاترین حجم و ارزش معاملات بازار سهام را به نام خود ثبت کرد .
نماد «شتوکا» همانند روز گذشته بیشترین افزیش قیمت را تا سقف ۵ درصد تجربه کرد و در ادامه نمادهای «حسیر» و «غدیس» با ۴.۹ واحد، رتبه‌های بعدی بیشترین افزایش قیمت را کسب کردند. در حالی که نمادهای «بساما»، «خفناور» و «ارفع» به ترتیب با ۴.۷در صد، ۴.۴ و ۴.۳ درصد در صدر جدول بیشترین کاهش قیمت ایستادند .
۷۷۵ هزار ریال بیشترین قیمت در میان تسه‌ها
در جریان دادوستدهای امروز شاهد معامله نزدیک به ۵۵ هزار ورقه به ارزش حدود ۴۲ میلیارد ریال بودیم که نماد تسه۹۵۰۹ در ادامه صدرنشینی چند روز اخیر خود، بیشترین حجم و ارزش معاملاتی را کسب کرد. همچنین در این میان، امتیاز تسهیلات مسکن خرداد ۹۵با بیشترین قیمت معادل ۷۷۵ هزار ریال به فروش رسید و امتیاز تسهیلات مسکن دی ماه ۹۳ با ۷۲۰ هزار ریال کم‌ترین قیمت را تجربه کرد .
بازار اوراق با درآمد ثابت نیز میزبان نقل‌وانتقال نزدیک به ۹۴۶ هزار ورقه به ارزش افزون بر ۸۵۰ میلیارد ریال بود و نماد اخزا۹ با دادوستد بیش از ۳۲۲ هزار ورقه به ارزش حدود ۲۷۹ میلیارد ریال رتبه نخست را در این بازار به لحاظ حجم و ارزش به دست آورد .
در جریان معاملات امروز ۲۷ دی‌ماه در تابلو ETF ها بیش از یک میلیون ورقه به ارزش نزدیک به ۱۸ میلیارد ریال دادوستد شد که بیشتر حجم و ارزش این معاملات به صندوق سرمایه‌گذاری اعتمادآفرین پارسیان با دادوستد حدود یک میلیون ورقه به ارزش بیش از ۱۵ میلیارد ریال تعلق گرفت .
بازار شرکت‌های کوچک و متوسط فرابورس نیز که تاکنون معاملات دو شرکت در آن آغاز شده‌است، میزبان نقل و انتقال ۵۵ هزار ورقه به ارزش بیش از ۲ میلیارد ریال بود.
بیشتر معاملات بیت کوین در چه ساعاتی از روز انجام می‌شود؟ زمان‌های اوج‌گیری حجم معاملات
نتایج یک تحقیق آماری نشان می‌دهد که تقریباً نیمی از معاملات بیت کوین در ساعاتی انجام می‌شود که بازارهای مالی سنتی در آمریکا فعال هستند. برخی از کارشناسان معتقدند که احتمال نوسان قیمت‌ها در این ساعات بیشتر از سایر اوقات روز است.
به گزارش کوین تلگراف، داده‌های مؤسسه تحقیقاتی آرکان ریسرچ (Arcane Research) نشان می‌دهد که بیشتر معاملات بازار بیت کوین در ساعاتی انجام می‌شود که سرمایه‌گذاران آمریکایی بازار بورس فعال هستند. در حالی که ساعات اوج‌گیری حجم معاملات در آمریکا بیشترین میزان فعالیت‌های معاملاتی مربوط به بیت کوین را نشان می‌دهد، همبستگی ۹۰ روزه قیمت بیت کوین با شاخص سهام «S&P500» هم به بالاترین حد خود از اکتبر ۲۰۲۰ (مهر ۹۹) رسیده است.
شاخص S&P500 یک ابزار تحلیلی است که عملکرد قیمتی ۵۰۰ سهام برتر عرضه‌شده در بازار بورس آمریکا را رصد می‌کند.
در سال ۲۰۲۲، سهم ساعات معاملاتی مربوط به آمریکا از کل معاملات انجام‌شده، رشد قابل‌توجهی داشته و به حدود ۴۳ درصد رسیده است.
حجم معاملات بیت کوین در طول ساعات مربوط به بازارهای مالی سنتی آمریکا، از اواخر سال ۲۰۲۱ روندی صعودی داشته است. رقم کنونی مربوط به بازه زمانی ۱ نوامبر ۲۰۲۱ تا ۱۶ ژانویه ۲۰۲۲ (۱۰ آبان تا ۲۶ دی) است که از ۳۶ درصد به ۴۳ درصد رسیده است.
در نمودار زیر، زمان بازگشایی بازارهای مالی سنتی در آمریکا نشان داده شده که از ساعت ۱۴ الی ۲۰ به‌وقت ساعت هماهنگ جهانی (۱۷:۳۰ الی ۲۳:۳۰ به وقت تهران) است.
متوسط معاملات بر اساس ساعات شبانه‌روز به وقت ساعت هماهنگ جهانی به علاوه یک (UTC+1)
آرکان ریسرچ در این باره گفته است:
میزان فعالیت‌های معاملاتی در جهان، بلافاصله با بازشدن بازار سهام آمریکا افزایش می‌یابد و عملکرد بیت کوین به‌شدت با شاخص S&P500 همبستگی دارد.
جالب اینجاست که معامله‌گران آمریکایی در ابتدای هفته نیز فعالیت بیشتری دارند. حدود ۵۰ درصد از حجم معاملات بیت کوین در ۳ ماه گذشته، در دوشنبه‌ها و سه‌شنبه‌های ۳ هفته آخر سال ۲۰۲۱، درست قبل از سقوط سهم ساعات معاملاتی آمریکا به محدوده ۴۰ درصد انجام شده است.
با توجه به اینکه ساعت معاملاتی مربوط به بازار سهام در آمریکا از ۹:۳۰ صبح تا ۱۶:۰۰ بعدازظهر به وقت منطقه شرقی آمریکا (۱۸:۰۰ الی ۰۰:۳۰ بامداد به وقت تهران) است و کمتر از ۳۰ درصد از ۲۴ ساعت را تشکیل می‌دهد، سهم ۴۰ درصدی آن از حجم کل معاملات بیت کوین همچنان قابل‌توجه است.
این یافته‌ها نشان می‌دهد که معامله‌گران آمریکایی، یا معامله‌گرانی که مایل به معامله هم‌زمان با ساعات بازار سهام آمریکا هستند، سهم عمده‌ای از فعالیت‌های معاملاتی بیت کوین را به خود اختصاص می‌دهند. همچنین می‌توان گفت که بیشتر معاملات آنها معمولاً در اوایل هفته انجام می‌شود. این موضوع همچنین به‌نوعی نشان‌دهنده تأثیر قابل‌توجه بازار سهام آمریکا بر عملکرد اخیر بیت کوین است.
برخی از کارشناسان معتقدند با توجه به اینکه همبستگی ۹۰ روزه بیت کوین با شاخص سهام S&P500 در حال حاضر در بالاترین حد خود از اکتبر ۲۰۲۰ (مهر) قرار گرفته و میزان نوسانات بازار پایین است، احتمال شکل‌گیری یک جهش صعودی در بازار وجود دارد؛ حرکتی که به‌گفته کارشناسان ممکن است در طول ساعات معاملاتی مربوط به بازار سهام آمریکا اتفاق بیفتد.
دیدگاه شما