اختیار فروش چیست؟

قوانین مربوط به بیمه کردن سهام در بازار بورس

اختیار معامله چیست؟

فعالان بازار سرمایه و سرمایه‌گذاران همواره در معرض ریسک‌های متعددی هستند. شرایط عدم اطمینان بر بازار سایه افکنده و سرمایه‌گذاران به دنبال حداقل کردن ریسک‌ها و کاهش عدم اطمینان هستند. پژوهشگران و محققان بازار به‌دنبال ابزاری هستند که بتوانند به سرمایه‌گذاران در این زمینه کمک کنند. در همین راستا اوراق مشتقه طراحی شده‌اند. اوراق مشتقه به چهار دسته تقسیم می‌شوند:

قرارداد آتی – قرارداد سلف- قرارداد سوآپ یا معاوضه و قرارداد اختیار معامله. هدف از طراحی این اوراق کاهش ریسک، مدیریت بهتر سرمایه، ایجاد درآمد و سود‌سازی از طریق نوسان قیمت و متنوع‌سازی پرتفوی است.

قرارداد اختیار معامله چیست؟

همان‌طور که از نام آن مشخص است این نوع قرارداد به فرد دارنده یک حق و اختیار (نه اجبار) می‌دهد. یعنی فرد در زمان قرارداد اختیار دارد معامله را انجام دهد یا از آن سرباز زند. در واقع طی این قرارداد یک طرف حق (اختیار) خرید یا فروش کالایی را از طرف دیگر خریداری می‌کند. برگه‌های اختیار خریدوفروش به دوشکل اروپایی و آمریکایی است. تفاوت این دو شکل در تاریخ اعمال است. اوراق اختیار معامله آمریکایی تا تاریخ تعیین شده هر زمان قابل اعمال است اما اوراق اختیار اروپایی تنها در آن تاریخ معلوم قابل اعمال بوده و محدودتر است.

دونوع اختیار وجود دارد. اختیار خرید و اختیارفروش.

اختیار خرید:

خریدار اختیار خرید در واقع این حق و اختیار را دارد که در تاریخ معینی مقدار معینی کالا را با قیمت مشخص از فروشنده حق اختیار بخرد. چند نکته در این تعریف حائز اهمیت است. در این معامله تاریخ و مهلت قرارداد، نوع، مقدار و قیمت کالا باید مشخص باشد. همچنین خریدار اختیار آن را دارد که معامله را انجام دهد یا خیر. اما فروشنده حق اختیار در صورت اعمال حق توسط خریدارموظف به انجام آن است.

در ادامه مثالی فرضی می‌آوریم:

شخصی اختیار خرید سهم شرکت ملی مس را با قیمت توافقی 500 تومان می‌خرد. بهای برگه اختیارخرید 20 تومان و تاریخ اعمال آن 30/01/95 است. در تاریخ مذکور قیمت بازار سهم 600 تومان است. طبیعتا این شخص از حق اختیار خود استفاده و آن را اعمال می‌کند.

میزان سود این فرد: 80=20-500-600
قیمت بازار سهم – قیمت توافقی – بهای برگه اختیار = سود و زیان خریدار اختیار خرید
حال فرض کنید در 30/01/95 قیمت بازار سهم 400 تومان باشد:

چون قیمت بازار سهم از قیمت توافقی کمتر است، پس این شخص از حق خود استفاده نمی‌کند و تنها 20 تومان ضرر می‌کند. در اختیار خرید سهم، حداکثر زیان فرد خریدار برابر با بهای برگه اختیار خرید است اما سود او با توجه به قیمت بازار در تاریخ اعمال متفاوت است.
نقطه سر به سر (جایی که سود و زیان صفر است) برای این فرد برابر با قیمت توافقی به اضافه بهای برگه اختیار خرید است.

نمودار(1) معاملات فرد به شکل ذیل است:

نکته قابل توجه در مثال و توضیحات بالا آن است که ما اختیار خرید را از محضر خریدار این اوراق بررسی کردیم. یعنی نمودار و توضیحات بالا برای خریدار اختیار خرید است اما شخصی که فروشنده اختیار خرید است دقیقا عکس حالت بالا است. در فروش اختیار خرید فروشنده زیان نامحدود و سود محدود (به اندازه بهای اوراق اختیار و در صورت عدم اعمال فرد خریدار حق اختیار)خواهد اختیار فروش چیست؟ داشت.

در قیمت 600 تومان زیان فروشنده به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:
500 – 600 + 20 =- 80
قیمت توافقی – قیمت بازار + بهای دریافتی = سود و زیان فروشنده اختیار خرید

و اما در قیمت 400 تومان چون خریدار حق را اعمال نمی‌کند فروشنده حق 20 تومان (به اندازه بهای حق) سود می‌کند.

نمودار(2) فروشنده اختیار خرید:

در اختیار فروش دارنده برگه اختیار حق دارد در زمان مقرر کالای خود را بفروشد یا نگه دارد. با ذکر مثالی بیشتر توضیح می‌دهیم:

اختیار فروش

شخصی اختیار فروش سهم شرکت ملی مس را به بهای 20 تومان و قیمت توافقی 200 تومان خریداری می‌کند. مهلت اعمال این حق اختیار 31/01/95 است. در این تاریخ قیمت بازار 100 تومان است. دراین صورت فرد از حق خود استفاده می‌کند، زیرا قیمت بازار کمتر از قیمت توافقی است. سود این شخص به‌صورت زیر محاسبه می‌شود:

200 – 100 – 20 = 80
اگر در 31/01/95 قیمت بازار سهم 400تومان باشد، به نفع فرد است که از حق خود استفاده نکند و سهم را در بازار به فروش برساند. دراین حالت زیان خریدار اختیار فروش به اندازه بهای سهم و 20 تومان است (زیان محدود و سود نامحدود است). نقطه سربه سر، قیمت بازار منهای بهای برگه اختیار فروش است. (نمودار3)

فروش به عکس حالت قبل است. فرد در قیمت بازار به مبلغ 100 تومان 80 تومان زیان و در قیمت 400 تومان به اندازه بهای برگه سود می‌کند. در واقع در این حالت ضرر نامحدود و سود محدود به بهای برگه حق است. (نمودار4)

با ترکیب این اختیار‌ها می‌توان ریسک را حداقل کرد و همین‌طور پرتفویی متنوع داشت. لازم به ذکر است که این اوراق به‌زودی در بازار بورس و سهام ایران مجاز می‌شود.

اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟ بیمه سهام چیست؟

اوراق اختیار فروش تبعی اوراقی است که به منظور بیمه شدن سهام و آسودگی خاطر سهامداران خرد، از طرف سهامدار عمده شرکت منتشر می‌شود.

اوراق اختیار تبعی چیست؟

با توجه به شرایط ریزش اخیر بازار و صف نشین شدن بسیاری از افراد، شرکت‌هایی که به رشد قیمت سهام و ارزندگی و جذابیت سهام خودشان اعتقاد داشتند، اقدام به عرضه اوراق اختیار فروش تبعی کردند.
اوراق فروش تبعی ساز و کاری بسیار ساده دارد که با یک مثال واقعی شرح می‌دهیم.

تصویر زیر را در نظر بگیرید:

قیمت هر سهم بانک پارسیان در بورس، در یک شنبه ۳۰ شهریور برابر با ۴۷۹۰ ریال است.

در اوراق اختیار تبعی بانک پارسیان، قیمت بیمه شدن سهام یا قیمت اعمال، برابر ۵۹۲۰ ریال اعلام شده و سررسید آن نیز ۱۰ اسفند می‌باشد.

این به این معنا است که:

اگر شما سهام بانک پارسیان را داشته باشید، برای بیمه شدن سهمتان در مقابل ریزش، می توانید به همان تعداد سهام اصلی، از نماد هپارس ۹۱۲ خریداری کنید و با این کار، نسبت به ریزش قیمت خیالتان راحت باشد.

اگر قیمت سهام اصلی یعنی وپارس در تاریخ سررسید، بیش از قیمت اعمال بود یعنی قیمت سهم سود ای بوده و شما از بابت رشد قیمت سهم سود کردید. و اختیار فروش شما به صورت خود به خود باطل خواهد شد ( چرا که هیچ آدم عاقلی وقتی سهم رشد کرده حاضر نیست قیمت پایینتر سهامش را بفروشد ) و پولی که بابت خرید اوراق تبعی پرداختید نیز طبیعتاً از بین خواهد رفت، دقیقاً مانند پولی که بابت بیمه ماشین می‌پردازید.

اما اگر قیمت سهام اصلی، در تاریخ سررسید از قیمت اعمال اوراق اختیار تبعی کمتر شده باشد، سهامدار عمده موظف هستند در تاریخ سررسید به قیمت اعمال، آن سهم را از شما خریداری کنند. و هر چقدر هم قیمت سهم کاهش پیدا کند شما دیگر بابت کاهش قیمت زیان نخواهید کرد. ( چرا که سهامدار عمده ضمانت کرده در سررسید با قیمت مشخص شده سهام را از شما بخرد. )

همین نکته، یعنی ضمانت سهامدار عمده به خرید سهام، باعث می‌شود بسیاری از افراد این موضوع را به عنوان یک سیگنال مثبت ارزیابی کنند.

توجه کنید که صحبت از بازه ۶ ماهه است، سرباز شش ماهه قیمت سهام فرصت بسیار زیادی برای رشد خواهند داشت و سهامدار حرف‌های سهامدارانی هستند که به آینده میان مدت و بلند مدت بازار فکر می‌کنند، نه به نوسانات امروز و دیروز و فردای بازار. در این مدت سهامداران عمده نیز فرصت زیادی برای رشد دادن قیمت سهام در اختیار دارند.

چند نکته مهم در مورد اوراق اختیار تبعی:

۱) صرفاً زمان این اوراق را بخرید که از نماد اصلی در سبد سهام داشته باشد و حداکثر به همان میزان خرید کنید. اگر اوراق تبعی بانک‌پارسیان را بخرید و سهام بانک پارسیان نداشته باشید یا پولتان را دور ریخته‌اید.

۲) این اوراق قابلیت معامله مجدد و نوسانگیری ندارند و صرفاً در سررسید قابل اعمال هستند.

۳) برای جزئیات دقیق این اوراق، حجم کل عرضه و حجم عرضه روزانه، به سایت tse.ir یا قسمت پیام ناظر اوراق مراجعه کنید.

۴) برای معامله اوراق اختیار، اغلب باید قرارداد جداگانه با کارگزاری داشته باشد و از آنها بخواهید اجازه معامله اختیار یا آپشن را این به شما بدهند. معمولا این کار را بالا خاص خودش را دارد و در کارگزاری‌های مختلف متفاوت است.

۵) صرفاً زمانی اوراق را بخرید که با هم بخواهید سهمتان را تا سررسید نگهداری کنید توجه کنید که بابت خود اوراق نیز باید پول بپردازید.

بیمه کردن سهام در بورس یا اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟

همه‌ی ما زمانی‌که به خرید یک کالای با ارزش اقدام می‌کنیم، بی‌شک به محافظت از آن مبادرت می‌ورزیم. برخی از افراد با بیمه کردن دارایی‌هایشان این کار را انجام می‌دهند. اما آیا می‌دانید که می‌توان دارایی‌های موجود در بازار بورس و سرمایه را نیز بیمه کرد؟! از آنجایی که سرمایه‌گذاران همواره به دنبال راهی هستند تا ریسک‌های سهام خود را کاهش دهند، می‌توانند از این روش برای محافظت از سرمایه‌ی خودشان استفاده کنند. امروزه در اکثر دنیا ابزارهای کمکی خاصی در اختیار سرمایه‌گذاران قرار داده شده است تا آن‌ها با استفاده از آن بتوانند سرمایه‌گذاری خود را در یک سهم خاص بیمه کنند. این ابزارها تحت عنوان اوراق فروش تبعی می‌باشد که بیشتر به بیمه‌ی سهام معروف است. در این مقاله از سری مقالات آموزش بورس در چراغ راجع به بیمه کردن سهام در بورس یا اوراق اختیار فروش تبعی و نحوه‌ی استفاده از آن صحبت خواهیم کرد.

هدف از بیمه کردن سهام در بورس چیست؟

به چه هدفی باید سهام را در بازار بورس بیمه کنید؟

اولین و واضح‌ترین هدفی که در رابطه با بیمه کردن سهام در بورس وجود دارد، کاهش ریسک‌های معاملاتی می‌باشد. خب اغلب سرمایه‌گذاران به ‌سبب وجود همین ریسک‌ها، نسبت به آینده‌ی سها‌می که در بورس دارند، دچار ابهام هستند. در بازارهای مالی معمولاً دو نوع ریسک را می‌توان متصور شد. ریسک‌های سیستماتیک و ریسک‌های غیر سیستماتیک. ریسک‌های سیستماتیک یا «ریسک غیرقابل‌حذف» یا «ریسک بازار»، عمدتاً ناشی از تغییرات کلان کشور‌ مثل نرخ ارز، تورم، تحریم‌های سیاسی و یا حتی تغییر و تحول در اقتصاد دنیا، اوضاع سایر کشورها مثل انتخابات امریکا هستند و می‌توانند روی بازار ما تاثیرگذار باشد. اما ریسک غیر سیستماتیک یا «ریسک حذف شدنی» یا «ریسک مشخص»، ناشی از ریسک منحصر به‌فرد شرکت یا صنعتی خاص است که در آن سرمایه‌گذاری می‌کنید. مثل تغییرات تعرفه واردات خودرو، تغییرات نرخ خوراک پتروشیمی‌ها، تغییرات نرخ سوخت سیمانی‌ها و … . شما با بیمه‌ی سهامتان می‌توانید این ریسک‌ها را کاهش دهید.

نکته: تنها سهامداران عمده می‌توانند سهام خود را بیمه کنند. امکان بیمه کردن سهام در بورس ابزار خوبی است و اطمینان در بازار را فراهم می‌کند و سهامداران عمده می‌توانند از این ابزار که هزینه‌ای هم ندارد بهره‌مند گردند.

نکاتی در رابطه با طرح بیمه سهام

طرح بیمه‌ی سهام تحت عنوان «عرضه اختیار فروش تبعی برای سهام شرکت‌های پذیرفته شده در بورس تهران» در روز ‌۱۶ام مرداد سال ۹۱ توسط شورای عالی بورس تصویب شد. در دی ‌ماه ۱۳۹۵ با تغییراتی اندک و تصویب در کمیته‌ی فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار به یکی از ابزارهای تامین مالی از بازار سرمایه با هزینه اندک تبدیل شد. بر اساس این طرح خریداران سهام ضمن حصول اطمینان از کسب حداقل سود معادل اوراق مشارکت، می‌توانند به کسب سودهای بیشتر ناشی از افزایش قیمت سهام در آینده نیز امیدوار باشند. ساعت معاملات این محصول از ۱۲ الی ۱۲/۵ و به صورت حراج پیوسته بوده و صرفاً عرضه‌کننده در آن مجاز به فروش می‌باشد. برای بیمه کردن سهام در بورس کارمزد کارگزاران خریدار و فروشنده هر کدام ۴ دهم درصد است. لازم به ذکر است که این اوراق، معاملات ثانویه نداشته و خریداران حق فروش مجدد این اوراق را ندارند.

اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟

اوراق اختیار فروش تبعی، ابزاری برای بیمه کردن سهام در بورس و کاهش زیان است. این ابزار به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا ترس‌های خود را کنترل کنند و سهام ارزشمندشان را به راحتی از دست ندهند. خرید اوراق «اختیار فروش تبعی» به سهام‌داران این اختیار را می‌دهد تا سهام تحت تملک خود را به قیمت تضمین شده‌ای در تاریخ معینی در آینده به فروش برسانند. انتشار این اوراق موجب خواهد شد تا هیجانات فروش فروکش کرده و سرمایه‌گذاری‌های مردم بیمه شوند. مثلاً تصور کنید که شما سهامی از بانک صادرات دارید. شما می‌توانید در ۶ ماه آینده با قیمتی که از امروز مشخص شده، سهم خود را با همان قیمت بفروشید. در واقع، استفاده از این ابزار، راهکاری به منظور حفظ آرامش خاطر سهام‌داران و تضمین بازدهی آن‌ها است که در ایران با نام «بیمه سهام» شناخته می‌شود.

قوانین مرتبط با بیمه کردن سهام در بورس

قوانین مربوط به بیمه کردن سهام در بازار بورس

در این بخش به بررسی مهمترین دستورالعمل‌های مربوط به بیمه کردن سهام در بورس یا اوراق اختیار فروش تبعی می‌پردازیم.

• این اوراق تا قبل از سررسید غیرقابل معامله‌ می‌باشند.
• موقع خرید اوراق اختیار فروش و بیمه کردن سهام در بورس شما می‌بایست مالک سهام شرکت باشید و حداکثر تعداد اوراق قابل خریداری برای شما معادل تعداد سهامتان است.
• در صورت تمایل به استفاده از اختیار فروش، در روز سررسید تا قبل از اتمام مهلت تعیین شده توسط شرکت، در خواست خود را از طریق کارگزار اعلام نمایید.
• زمانی‌که حقوق مشتری با تاخیر پرداخت شود، سود روزشمار بر اساس فرمولی که در زمان انتشار اوراق توسط شرکت ارائه شده، به مشتری تعلق خواهد گرفت.
• در رابطه با بیمه کردن سهام در بورس چنانچه در روز سررسید قیمت پایانی سهم، بیشتر یا مساوی قیمت اعمال شده باشد، به صورت خودکار اوراق اعتبار خود را از دست می‌دهند و دیگر نیازی به ارسال درخواست خاص نمی‌باشد.
• چنانچه بعد از خرید اوراق، بخشی از سهام خود را بفروشید و تعداد اوراق شما بیشتر از تعداد سهام شود، در پایان روز معاملاتی اوراق مازاد اعتبار خود را از دست خواهد داد و هزینه‌ای بابت این موضوع به شما بازگشت داده نخواهد شد.
• بعد از اعمال اختیار فروش در صورتی‌که شرکت در پرداخت حقوق مشتری تاخیر داشته باشد، بنا به فرمولی که در زمان انتشار اوراق اعلام شده مبلغی تحت عنوان جریمه توسط سازمان بورس از وی دریافت و به مشتری پرداخت خواهد شد.
• هنگام بیمه کردن سهام در بورس باید بدانید که تعداد اوراق اختیار فروش تبعی که هر فرد امکان خرید آن را دارد محدود است. لذا قبل از خرید محدودیت‌های روزانه و کلی که توسط شرکت منتشر کننده تعیین می‌شوند را مدنظر قرار دهید. چنانچه خرید شما بیشتر از میزان مجاز باشد، اوراق مازاد بدون اعتبار خواهد بود و هزینه‌ی پرداخت شده به شرکت داده می‌شود.

سخن آخر

در این مقاله از سایت آموزش چراغ راجع به بیمه کردن سهام در بورس یا اوراق اختیار فروش تبعی و شرایط استفاده از آن صحبت کردیم. گفتیم که یکی از ابزارهایی که شرکت‌ها می‌توانند با استفاده از آن به حفظ ارزش سهام خود کمک کنند، اوراق اختیار فروش است. این اوراق با تضمین فروش سهم در یک قیمت عادلانه، عملاً علاوه بر سیگنال دادن به بازار در مورد ارزندگی آن سهم، منجر به تضمین سود (یا عدم ضرر) سهامداران فعلی می‌شود. همچنین شرکت‌ها درصورت افزایش قیمت سهام، با توجه به ابطال این اوراق نیازی به پرداخت هیچ وجهی ندارند. پس نتیجه نهایی، یک معامله‌ی برد برد برای شرکت و سهامداران آن می‌باشد. چراغ ، به عنوان نسل جدیدی از پلتفرم‌های آموزش و استخدام در پی آن است که با بیان و ارائه‌ی نکات و دوره‌های آموزش بورس به شما برای سرمایه‌گذاری صحیح و کسب سود بیش‌تر در بازار بورس و سرمایه کمک کند.

اختیار معامله چیست و چه کاربرد‌هایی دارد؟

اختیار معامله یکی از عباراتی است که در بازار‌های مالی به خصوص بازار سهام و آتی کالا کاربرد دارد؛ و در واقع سرمایه‌گذاران به عنوان یک گزینه برای کاهش ریسک معاملات و همچنین نوسان‌گیران با هدف کسب سود بیشتر از آن استفاده می‌کنند.

اختیار معامله یکی از عباراتی است که در بازارهای مالی به خصوص بازار سهام و آتی کالا کاربرد دارد؛ و در واقع سرمایه‌گذاران به عنوان یک گزینه برای کاهش ریسک معاملات و همچنین نوسان‌گیران با هدف کسب سود بیشتر از آن استفاده می‌کنند.

اما در حقیقت «اختیار معامله» یکی از روش‌های متداولی است که همه ما در زندگیمان بارها آن را به کار برده‌ایم، البته بدون اینکه با اصطلاح یا تعریف آن آشنا باشیم! مثلا هزینه یک پارکینگ خودرو روزی 20 هزار تومان است و شما آن را برای یک ماه اجاره و در همان ابتدا مبلغ 600 هزار تومان بابت 30 روز پرداخت می‌کنید؛ حال اختیار با شماست که کل 30 روز از آن جای پارک استفاده کرده یا فقط نیمی از ماه خودرو خود را در آن پارک کنید.

به هر حال صاحب اختیار فروش چیست؟ پارکینگ مبلغی را بابت روزهایی که پارکینگ خالی بوده عودت نخواهد داد و از طرفی طی این 30 روز شما نگرانی بابت پارک خودرو نخواهید داشت و در هر ساعتی از روز می‌توانید خودرو خود را وارد پارکینگ کرده یا از آن خارج کنید. این نوع قرارداد را اصطلاحا «اختیار معامله» می‌گویند.

در ادامه با تعریف اختیار معامله در بازارهای مالی، کاربرد آن و همچنین مزایا و معایب این روش آشنا خواهیم شد.

تعریف اختیار معامله و کاربرد آن

اختیار معامله یا Option یک ابزار مشتقه در بازارهای مالی است و قراردادهای آن به دو نوع: اختیار خرید (Call Option) و اختیار فروش (Put Option) تقسیم می‌شوند؛ و همانطور که از نام آنها پیداست اختیار خرید یا اختیار فروش یک دارایی مشخص، از طرف فروشنده قرارداد به خریدار قرارداد اعطا می‌شود.

حتما می‌دانید که هر قراردادی شامل تعدادی مفاد غیرقابل حذف و همچنین شروطی است که دو طرف برای تضمین سود خود به درج و ثبت آنها می‌پردازند. قراردادهای اختیار معامله هم دارای چهار اصل اختیار فروش چیست؟ غیر قابل حذف و دو سبک اروپایی و آمریکایی هستد.

در قرارداد اختیار معامله به سبک اروپایی، طرف خریدار تنها در زمان سررسید می‌تواند از اختیار خود استفاده کند، اما در قرارداد اختیار معامله آمریکایی، خریدار تا قبل از سررسید، هر زمانی که بخواهد می‌تواند از اختیار خود استفاده ‌کند و در واقع در سبک آمریکایی احتمال کسب سود بیشتر است و محبوبیت بالاتری دارد.

چهار اصل قرارداد اختیار معامله به شرح زیر است:

• نوع اختیار؛ اختیار خرید یا اختیار فروش (Call or Put Options)
• زمان سررسید؛ مدت زمانی که طی آن فرد می‌تواند از اختیار خود استفاده کند. (Expiration Date)
• قیمت اعمال؛ قیمتی که در قرارداد ذکر و خرید یا فروش با آن قیمت تضمین می‌شود. (Strike Price)
• قیمت خرید اختیار؛ مبلغی که در ابتدای معامله توسط خریدار به فروشنده پرداخت می‌شود. (Premium)

حال این دو سبک و چهار اصل ذکر شده را با ذکر مثالی توضیح می‌دهیم:

قیمت سهم X در حال حاضر 2000 تومان است و شما 1000 سهم تهیه می‌کنید (یعنی 2 میلیون تومان پرداخت کرده‌اید). پیش‌بینی می‌شود که طی 6 ماه آینده قیمت آن تا 4000 هزار تومان رشد کند، اما اطمینانی در اینباره وجود ندارد.

حال یک اطلاعیه عرضه اوراق اختیار فروش همان سهام (با سررسید 6 ماه دیگر و قیمت تضمینی 4000 تومان) منتشر می‌شود. هر برگ این قرارداد شامل 1000 سهم است و شما بابت خرید آن 100هزار تومان پرداخت کرده‌اید.

به عبارتی شما 100 هزار تومان پرداخت و در ازای آن یک قرارداد از شخصی دریافت می‌کنید که طی آن، فروشنده تضمین می‌کند 6 ماه دیگر سهم X را با قیمت 4000 تومان از شما بخرد، حال ممکن است در آن زمان قیمت سهم در بازار بیشتر یا کمتر از 4000 تومان باشد. در هر حال فرقی نمی‌کند، چون طی قرارداد شخص ملزم به پرداخت 4000 تومان بابت هر سهم است.

اما در این مرحله اختیار با شماست، اگر در 6 ماه آینده قیمت تا بیش از 4000 تومان رشد کند (مثلا 4200 تومان)، اختیار فروش چیست؟ در این صورت شما با فروش سهام با قیمت 4000 تومان به آن فرد متضرر خواهید شد، پس از اختیار خود صرف نظر میکنید و به عبارتی قرارداد باطل خواهد شد. در این حالت 100 هزار تومانی که بابت قرارداد پرداخت کرده‌اید از بین می‌رود اما به هر حال می‌توانید 1000 سهمی که داشتید را با قیمت بالاتری در بازار بفروشید.

اما اگر پس از 6 ماه قیمت سهم در بازار کمتر از 4000 تومان باشد (مثلا 3700 تومان)، شما می‌توانید از اختیار خود استفاده کنید و سهامتان را با قیمت 4000 تومان به فرد مذکور بفروشید؛ در این سناریو شما سود قابل توجهی خواهید می‌برید و طرف دیگر قرارداد متضرر می‌شود.

در این مثال اگر در قرارداد ذکر شود که امکان فروش تنها پس از 6 ماه ممکن است و در این مدت هرچه‌قدر سهام نوسان داشته باشد، دارنده قرارداد اختیاری در استفاده از حق خود ندارد و تنها می‌تواند در زمان سررسید آن را بفروشد، سبک قرارداد اروپایی است.

اما اگر قرارداد فاقد چنین شرطی باشد و دارنده آن طی 6 ماه هر زمانی که حس کند سهمش به بالاترین قیمت ممکن رسیده است بتواند سهام خود را بفروشد، سبک اختیار معامله آمریکایی است. با این وجود احتمالا متوجه دلیل محبوبیت سبک آمریکایی شده‌اید.

در مثال بالا، «نوع اختیار» Put Option یا اختیار فروش است؛ «زمان سررسید» 6 ماه تعیین شده، «قیمت اعمال» 4000 تومان و «قیمت خرید اختیار» 100 هزار تومان است. دقت کنید قیمت خرید اختیار چیزی شبیه مبلغی است که برای عقد قرارداد پرداخت می‌شود. حال اگر سبک قرارداد اروپایی باشد این مبلغ پایین‌تر و اگر سبک آمریکایی باشد قیمت بالاتر خواهد بود.

مزایا و معایب قرارداد اختیار معامله

در قراردادهای اختیار معامله هر دو طرف با هدف کسب سود بیشتر و کاهش ریسک دست به چنین اقدامی می‌زنند؛ یک طرف قرارداد از تاریخ سررسید استفاده کرده و به اصطلاح برای خود زمان می‌خرد تا بتواند در بهترین فرصت ممکن سهمش را بفروشد و سود خوبی کسب کند. طرف دیگر معامله که از آینده بازار مطمئن نیست سعی می‌کند با ثبت «قیمت اعمال» پایین‌تر یا بالاتر (بسته به نوع قرارداد)، از طریق «قیمت خرید اختیار» کسب سود کند.

در واقع قرارداد اختیار معامله صرفا به عنوان یک مزیت (option) به خصوص در بازار آتی کالا به حساب می‌آید؛ و شاید تنها مشکل آن را بتوان «امکان ایجاد نوسان در بازار» در نظر گرفت. همانطور که در قبل ذکر شد، در سبک آمریکایی یک طرف قرارداد می‌توانست از نوسان بازار استفاده کند و در بهترین زمان سهامش را بفروشد؛ این کار به خودی‌ خود اشکالی ندارد؛ اما گاهی نوسان‌گیران با ایجاد حباب و قیمت غیرواقعی در بازار سهمشان را با قیمتی بیش از ارزش واقعی‌اش می‌فروشند و پس از بازگشتن قیمت به حد واقعی، طرف دیگر متضرر خواهد شد.

سخن آخر

اگر چه ممکن است شما به عنوان یک سرمایه‌گذار تازه‌وارد با نقدینگی کمتر، جذب این نوع قراردادها شوید و تصور کنید که با پرداخت مبلغ کمی در این لحظه، سود خوبی در آینده کسب خواهید کرد و حتی در صورت متضرر شدن تنها مبلغ «قیمت خرید اختیار» را از دست می‌دهید؛ اما در حقیقت این قراردادها بر پایه پیش‌بینی آینده بازار و توسط تحلیل‌گران حرفه‌ای پدید آمده‌اند و سرمایه‌گذاری در آنها چنان که به نظر می‌آید ساده نخواهد بود.

بهترین زمان برای استفاده از قرارداد اختیار معامله ، وقتی است که شما به درک خوبی از بازار بورس رسیده و همچنین روش‌های تحلیلی را آموخته باشید و بتوانید خودتان بدون تکیه بر شایعات و سیگنال‌ها، آینده سهمی را پیش‌بینی کنید. ما در آگاه اینوست به شما کمک میکنیم گامی مطمئن در جهت مدیریت دارایی های خود بردارید.

اوراق اختیار فروش تبعی چیست؟

اوراق اختیار فروش تبعی، قراردادی است که شرکت‌های فعال در بازار سرمایه برای حفظ ارزش سهام خود و حمایت از سهامداران منتشر می‌کنند

اوراق اختیار فروش تبعی، به نوعی قراردادی برای بیمه کردن سهام است. درواقع شرکت منتشرکننده اوراق به سهامدار تضمین می‌دهد که در صورت افت قیمت سهام به پایین‌تر از قیمت اعمال‌شده در سررسید، سهم را در قیمت اعمال‌شده در اوراق اختیار فروش تبعی از سهامدار خریداری کند. اگر در زمان سررسید اوراق، قیمت سهم بالاتر از قیمت اعمال‌شده در اختیار فروش تبعی بود، ضرورتی برای استفاده از اختیار فروش اوراق وجود ندارد. اما اگر قیمت سهم پایین‌تر از قیمت اعمال‌شده در اوراق بود، سهامداران قادر به فروش اوراق خود در قیمت اعمال‌شده به ناشر هستند.

اختیار فروش تبعی در کشور، دو نوع حمایتی و تامین مالی است و باید توجه داشت که اوراق اختیار فروش تبعی، بازار ثانویه نداشته و اختیار خرید و فروش برای آنها وجود ندارد. قبل از خرید اوراق، سهام شرکتی که قرار بر خرید اوراق اختیار فروش تبعی آن است، باید در پرتفوی سهامدار قرار گیرد. بنابراین لزوم خریداری سهم شرکت نیز، علاوه بر اوراق وجود دارد. در غیر این صورت، معاملات ابطال خواهد شد.

دستورالعمل اوراق اختیار فروش تبعی

تعداد اوراق اختیار فروش که هر فرد امکان خرید آن را دارد، محدود است. در صورتی که خرید سهامدار بیشتر از میزان مجاز درنظر گرفته شود، اوراق مازاد بدون اعتبار خواهد بود و هزینه پرداخت‌شده به شرکت منتشرکننده اوراق، داده خواهد شد.

در زمان خرید اوراق اختیار فروش، سهامداران باید سهام شرکت را داشته و حداکثر تعداد اوراق قابل خریداری برای آنان، معادل تعداد سهام است

این اوراق معاملات، بازار ثانویه ندارند. در نتیجه در صورت خریداری آنها، امکان فروش وجود نخواهد داشت.

سهامداران در صورت تمایل به استفاده از اختیار فروش، باید در روز سررسید تا قبل از اتمام مهلت تعیین شده توسط شرکت، در خواست خود را از طریق کارگزار اعلام کنند.