معاملات برخط آتی ساز

ایران و جهان- مدیر عامل بورس کالای ایران در دومین نشست خبری خود درسال جاری، در کیش به بیان کارکردهای این بورس در اقتصاد ملی و تشریح محيط كسب و كار بورس کالا در سال 92 پرداخت و از راه اندازی معاملات برخط قراردادهای آتی در سال آینده خبر داد.

«صندوق وقف پول» مجوز کمیته فقهی را گرفت

«صندوق وقف» ابزار مالی ـ اسلامی نوینی است که واقفان می‌توانند با خریداری واحدهای این صندوق حتی با مبالغ خرد و اندک به نیات عام‌المنفعه خود از طریق بازار سرمایه جامه عمل بپوشانند.

به گزارش بازار سرمایه، دبیر کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار با اشاره به مصوبه‌ جدید کمیته فقهی سازمان بورس و اوراق بهادار، اظهار کرد: در جلسه اخیر این کمیته، موضوع عملیاتی کردن وقف پول در بازار سرمایه بررسی و به جمع‌بندی رسید.

بیشتر بخوانید: اخبار روز خبربان

مجید پیره ادامه داد: موضوع وقف از جمله موضوعاتی است که برای افرادی که قصد سهیم شدن در فعالیت‌های غیرانتفاعی و خیرخواهانه را دارند، این امکان را فراهم کند تا بتوانند این قبیل اهداف خود را عملیاتی کنند.

او با اشاره به اینکه عمل وقف طی قرون مختلف به طرق گوناگونی انجام می‌شد، گفت: در دوره‌هایی، وقف در جوامعی که کشاورزی رونق بیشتری داشت، به صورت وقف باغ یا وقف رودخانه رواج داشت. در دوره‌هایی نیز املاک و مستغلات وقف می‌شدند.

دبیر کمیته فقهی سازمان بورس با اشاره به ارکان وقف گفت: در ادبیات فقهی به فردی که یک دارایی را وقف می‌کند، واقف گفته می‌شود. واقف دارایی مشخصی مانند یک ملک را برای یک هدف مشخص وقف می‌کند. متولی، رکن دیگر وقف است و فردی است که متعهد می‌شود تا از دارایی موقوفه در راستای نیات واقف بهره‌برداری کند و منافع آن را در این راستا به جریان بیندازد. دارایی وقف شده یا همان مال موقوفه رکن سوم وقف است. مال موقوفه بسته به شرایط فرهنگی و اقتصادی جامعه و افراد متفاوت است.

او با بیان اینکه در حال حاضر و با توجه به شرایط خاص اقتصادی، افراد بسیاری که تمایل به مشارکت در امر وقف دارند، امکان وقف املاک و مستغلات برای آنها امکان‌پذیر نیست، گفت: براین اساس، پیشنهاد شد تا از طریق ظرفیت‌های نهادهای مالی در بازار سرمایه امکان مشارکت دادن افراد با سرمایه‌های اندک در امر وقف فراهم شود.

پیره ادامه داد: در همین راستا، پیشنهاد مطرح شد تا با استفاده از تجربیات مفیدی که از بازار سرمایه در موضوع صندوق‌ها به‌دست آمده، صندوقی به منظور توسعه فعالیت‌های وقف در بازار سرمایه عملیاتی شود. بنابراین، پیشنهاد راه‌اندازی «صندوق وقف» در بازار سرمایه در جلسه اخیر کمیته فقهی مورد بررسی قرار گرفت.

او با اشاره به اینکه دارایی که در این صندوق وقف خواهد شد، شامل چه مواردی می‌شود، اذعان کرد: در ادبیات فقهی زمانی که از وقف یاد می‌شود، اصل یک دارایی باید حبس شود و منافع آن دارایی در راستایی نیات واقف به جریان بیفتد. بر این اساس، در وقف برای نمونه، اصل یک خانه حبس و با اجاره دادن آن خانه تلاش می‌شود منافع آن خانه در راستای نیات واقف صرف شود.

دبیر کمیته فقهی سازمان بورس با بیان اینکه دارایی موقوفه در صندوق وقف، پول است، تصریح کرد: حال این پرسش مطرح است که آیا افراد می‌توانند پول را وقف کنند و مدیر صندوق یا رکن دیگری به عنوان متولی، منافع حاصله از این پول‌ها را در راستای نیات واقف به جریان بیندازد؟

او افزود: با استناد به فتوای مقام معظم رهبری در ارتباط با وقف پول، کمیته فقهی در نهایت اینگونه به جمع‌بندی رسید که در بازار سرمایه وقف پول قابل اجرا و تاسیس صندوقی به منظور تحقق وقف پول در بازار از منظر ملاحظات فقهی امکان‌پذیر است.

به گفته پیره، پس از اخذ مجوزهای لازم و تاسیس صندوق وقف، افرادی که قصد مشارکت در فعالیت‌های خیرخواهانه از محل وقف را دارند، از طریق خرید واحدهای صندوق، پول خود را وقف می‌کنند و این پول‌ها به عنوان اموال موقوفه توسط متولی به گونه‌ای سرمایه‌گذاری می‌شود تا عواید حاصل از سرمایه‌گذاری در راستای نیات واقفان صرف شود.

دبیر کمیته فقهی سازمان بورس در پایان گفت‌وگوی خود با «سنا» اظهار امیدواری کرد: با توجه به نیات واقفان، صندوق‌های وقف مختلفی تشکیل خواهد شد که نیایتی همچون مدرسه‌سازی، ساخت بیمارستان، تهیه جهزیه، سرپرستی ایتام، توسعه مساجد و امکان متبرکه و سایر موارد از این قبیل را پوشش می‌دهد و امید می‌رود با اجرایی شدن صندوق وقف شاهد تحقق اهداف متعالی اسلامی در بازار سرمایه باشیم.

آغاز معاملات برخط گواهی سکه طلا در بورس کالا

مدیرعامل بورس کالای ایران در حاشیه نمایشگاه بین‌المللی بورس، بانک و بیمه از آغاز معاملات برخط گواهی سکه طلا در بورس کالای ایران خبر داد.

روز سه‌شنبه ۲۲ تیر ماه برای بازار سرمایه کشور و فعالان بازار طلا، روزی تاریخی خواهد بود چرا که از این روز به بعد معامله‌گران آنلاین سهام می‌توانند، نسبت به معاملات نقدی سکه بهار آزادی در بورس کالا اقدام کنند. بورس کالای ایران پس از راه اندازی معاملات گواهی سپرده سکه طلا در اسفند ماه سال گذشته با همکاری شرکت خدمات فن آوری بورس و شرکت های نرم افزاری توانست در سریعترین زمان ممکن، امکان معاملات برخط این کالا را همانند یک سهم برای فعالان بازار و معامله گران فراهم کند.

لازم به ذکر است جهت آشنایی هرچه بیشتر علاقمندان با نحوه معاملات، امروز سه‌شنبه ۲۲ تیر همزمان با آغاز معاملات برخط سکه طلا در سامانه معاملات برخط سهام، کارگاه آموزشی معاملات آنلاین نقدی سکه در بورس کالا نیز راس ساعت ١٥ در سالن ٣٥ در محل غرفه بورس کالا در نهمین نمایشگاه بین المللی بورس، بانک و بیمه برگزار می گردد.

بر اساس این گزارش، معامله گران آنلاین سهام کارگزاری‌های آتی ساز بازار، امین آوید، بانک رفاه، بانک سپه، بانک کشاورزی، بانک ملت، بهمن، بانک انصار، پیشگامان بهپرور، ستاره جنوب، سهم آشنا، سی ولکس کالا، کالاسپهر، کالای خاورمیانه، مفید و نماد شاهدان از امروز می توانند با انتخاب نماد سکه از نمادهای قابل معامله در سامانه معاملات برخط سهام، نسبت به خرید و فروش نقدی سکه (گواهی سپرده کالایی سکه) اقدام کنند. گفتنی است تا کنون شرکت های کارگزاری مذکور دسترسی به معاملات برخط گواهی سپرده کالایی فلزی را برای مشتریان خود فراهم کرده اند و بزودی دیگر شرکت های کارگزاری همکار سایر شرکت‌های نرم افزاری نیز این دسترسی را برای مشتریان خود فراهم خواهند کرد.

بر اساس این گزارش، بستر معاملات آنلاین گواهی سپرده کالایی سکه طلا که همان حکم معاملات نقدی سکه را دارد، بر روی بستر معاملات آنلاین سهام فراهم شده است و معامله نقدی سکه در این سامانه همانند معامله یک سهم می باشد و از روز سه شنبه ۲۱ تیرماه، معامله گران بازار سهام که معاملات خود را بصورت برخط انجام می دهند، در صورتی که کارگزاری آنها دارای مجوز معاملات گواهی سپرده کالایی فلزی در بورس کالا نیز باشد، می توانند همانند سهام نسبت به ثبت سفارش معاملات نقدی سکه در سامانه معاملات برخط سهام از ساعت ۸.۳۰ صبح اقدام کنند. معاملات نقدی سکه در این سامانه نیز همانند سهام همه روز از ساعت ۹ صبح تا ساعت ۱۲.۳۰ برای مشتریان امکانپذیر خواهد بود. هم اکنون نماد سکه در سامانه معاملات برخط سهام باز شده است و معامله گران می توانند همه روزه نسبت به خرید و فروش نقدی سکه (گواهی سپرده کالایی سکه) اقدام نموده و در صورت تمایل به تحویل، سکه خود را از پردیس خزانه بانک رفاه دریافت کنند.

یکی از کارکردهای اصلی این ابزار مالی فراهم کردن امنیت در معاملات و نگهداری سکه طلا است به‌طوری‌که هر فردی که در منزل خود سکه دارد یا صرافان و معامله‌گرانی که هر روز سکه معامله می‌کنند، می‌توانند با تبدیل کردن دارایی خود به اوراق گواهی، بدون هیچ دغدغه به معامله یا نگهداری سکه بپردازند؛ چراکه گواهی سپرده طلا با نام است و حتی در صورت معاملات برخط آتی ساز سرقت این گواهی، امکان دریافت سکه‌ها با مدارک شناسایی افراد نیز وجود دارد و به این ترتیب دغدغه‌ای برای امنیت سکه وجود نخواهد داشت.

شروعی خوب در نخستین روز معاملات آنلاین گواهی سپرده سکه طلا

در نخستین روز برقراری دسترسی معامله گران آنلاین سهام به نماد گواهی سپرده سکه طلا، تعداد ۲۴۴۰ واحد معاملاتی معادل ۲۴۴ سکه طلای تمام بهار ازادی ضرب سال ۸۶، به ارزش بالغ بر ۲۶۹۲ میلیارد ریال در بورس کالای ایران معامله شد.

دسترسی معامله گران آنلاین به این ابزار، باعث شد تا معاملات این ابزار که بیش از چهار ماه از آغاز آن می گذرد، وارد فاز جدیدی شود.

بر اساس این گزارش، معامله گران برخط که می توانند بدون هرگونه محدودیتی نسبت به ثبت سفارش در این نماد اقدام نموده و به هر تعداد که مایل باشند گواهی سپرده سکه طلا با قابلیت تحویل یک روزه از بورس خریداری نمایند، معامله گران در روز نخست برقراری دسترسی برخط، با حجم معاملاتی که افزایش محسوسی نسبت به روزهای قبل از آن داشت، عملاً چشم انداز مناسبی برای این ابزار را نشان دادند.

گفتنی است آغاز معاملات برخط سکه طلا به صورت نقدی، که در نمایشگاه بورس، بانک و بیمه نیز بازتاب خوبی داشته است، می تواند نقطه عطفی در تسهیل خرید و سرمایه گذاری علاقمندان به این ابزار و ارتقای امنیت خریداران سکه طلا باشد؛ چرا که خریداران گواهی سپرده سکه طلا دارنده گواهی های با نام سکه طلا هستند که در یک سامانه مرکزی سراسری ثبت گردیده و در صورت اراده دارنده این گواهی بر تحویل گرفتن آن، امکان اقدام از طریق کارگزار خریدار برای صدور حواله و تحویل گرفتن آن ظرف مدت یک روز کاری از خزانه پردیس بانک رفاه وجود دارد.

این ابزار می تواند اطمینان خاطر را در خریداران سکه گواهی سپرده ایجاد نماید و دغدغه حمل و نگهداری فیزیکی سکه طلا که یکی از نگرانی های مهم دارندگان سکه طلا می باشد به این ترتیب مرتفع می گردد و از سویی معامله این اوراق نیز بدون هر گونه مراجعه فیزیکی به فروشندگان سکه طلا صورت می گیرد که می تواند بعضاً نگرانی های حاصل از جعل و تقلبی بودن سکه را نیز کاملا مرتفع کند.

لازم به ذکر است هر دارنده سکه طلا می تواند با مراجعه به خزانه پردیس بانک رفاه کارگران، سکه های خود را تحویل خزانه مذکور داده و پس از اعتبارسنجی سکه های تحویلی که هزینه ای ۵۰۰ تومانی برای هر سکه دارد و سپرده نمودن سکه های مذکور در سامانه معاملات برخط آتی ساز سپرده گذاری مرکزی، از فردای کاری آن روز نسبت به معامله آنها در سامانه معاملات برخط سهام اقدام کند.

از سویی دیگر، طبق ابلاغیه اخیر سازمان بورس و اوراق بهادار، صندوق های سرمایه گذاری نیز می توانند با تغییر اساسنامه و امیدنامه خود و تعریف نصابهای مد نظر، نسبت به خرید این اوراق در پرتفوی خود اقدام نموده و به نوعی به واسطه بتای منفی این ابزار نسبت به بازار سهام، به مدیریت ریسک پرتفوی خود نیز مبادرت نمایند.

با عنایت به کارکردهای مهم این ابزار در راستای رفع دغدغه امنیت نگهداری سکه طلا و همچنین رفع نگرانی احتمالی در خصوص عدم اصالت سکه های طلای فیزیکی در بازار و همچنین سهولت درج اطلاعات سرمایه گذاری در گواهی سپرده سکه طلا در اطلاعات پرتفوی سرمایه گذاران بورسی و صندوقهای سرمایه گذاری، به نظر می رسد شاهد رشد و توجه روز افزون به این ابزار از سوی فعالان بازار سهام و اوراق بهادار نیز خواهیم بود.

آغاز معاملات برخط گواهی سکه طلا در بورس کالای ایران

مدیرعامل بورس کالای ایران در حاشیه نمایشگاه بین‌المللی بورس، بانک و بیمه از آغاز معاملات برخط گواهی سکه طلا در بورس کالای ایران خبر داد.

به نقل از روابط عمومی و امور بین الملل بورس کالای ایران، روز سه شنبه 22 تیر ماه برای بازار سرمایه کشور و فعالان بازار طلا، روی تاریخی خواهد بود، چرا که از این روز به بعد معامله گران آنلاین سهام می‌توانند، نسبت به معاملات نقدی سکه بهارآزادی در بورس کالا اقدام کنند.

بورس کالای ایران پس از راه اندازی معاملات گواهی سپرده سکه طلا در اسفند ماه سال گذشته با همکاری شرکت خدمات فن آوری بورس و شرکت های نرم افزاری توانست در سریعترین زمان ممکن، امکان معاملات برخط این کالا را همانند یک سهم برای فعالان بازار و معامله گران فراهم کند.

جهت آشنایی هرچه بیشتر علاقه مندان با نحوه معاملات ، امروز سه شنبه 22 تیر همزمان با آغاز معاملات برخط سکه طلا در سامانه معاملات برخط سهام، کارگاه آموزشی معاملات آنلاین نقدی سکه در بورس کالا نیز راس ساعت ١٥ در سالن ٣٥ در محل غرفه بورس کالا در نهمین نمایشگاه بین المللی بورس، بانک و بیمه برگزار می گردد.

بر اساس این گزارش ، معامله گران آنلاین سهام کارگزاریهای آتی ساز بازار، امین آوید، بانک رفاه، بانک سپه، بانک کشاورزی، بانک ملت، بهمن، بانک انصار، پیشگامان بهپرور، ستاره جنوب، سهم آشنا، سی ولکس کالا، کالاسپهر، کالای خاورمیانه، مفید و نماد شاهدان از امروز می توانند با انتخاب نماد سکه از نمادهای قابل معامله در سامانه معاملات برخط سهام، نسبت به خرید و فروش نقدی سکه ( گواهی سپرده کالایی سکه) اقدام کنند. گفتنی است تا کنون شرکت های کارگزاری مذکور دسترسی به معاملات برخط گواهی سپرده کالایی فلزی را برای مشتریان خود فراهم کرده اند و به زودی دیگر شرکت های کارگزاری همکار سایر شرکت های نرم افزاری نیز این دسترسی را برای مشتریان خود فراهم خواهند کرد.

بر اساس این گزارش، بستر معاملات آنلاین گواهی سپرده کالایی سکه طلا که همان حکم معاملات نقدی سکه را دارد، بر روی بستر معاملات آنلاین سهام فراهم شده است و معامله نقدی سکه در این سامانه همانند معامله یک سهم می باشد و از روز سه شنبه 21 تیرماه، معامله گران بازار سهام که معاملات خود را بصورت برخط انجام می دهند، در صورتی که کارگزاری آنها دارای مجوز معاملات گواهی سپرده کالایی فلزی در بورس کالا نیز باشد، می‌توانند همانند سهام نسبت به ثبت سفارش معاملات نقدی سکه در سامانه معاملات برخط سهام از ساعت 8.30 صبح اقدام کنند.

معاملات نقدی سکه در این سامانه نیز همانند سهام همه روز از ساعت 9 صبح تا ساعت 12.30 برای مشتریان امکانپذیر خواهد بود. هم اکنون نماد سکه در سامانه معاملات برخط سهام باز شده است و معامله گران می توانند همه روزه نسبت به خرید و فروش نقدی سکه ( گواهی سپرده کالایی سکه) اقدام نموده و در صورت تمایل به تحویل، سکه خود را از پردیس خزانه بانک رفاه دریافت کنند.

یکی از کارکردهای اصلی این ابزار مالی فراهم کردن امنیت در معاملات و نگهداری سکه طلا است، به‌طوری‌ که هر فردی که در منزل خود سکه دارد، یا صرافان و معامله‌گرانی که هر روز سکه معامله می‌کنند، می‌توانند با تبدیل کردن دارایی خود به اوراق گواهی، بدون هیچ دغدغه به معامله یا نگهداری سکه بپردازند؛ چراکه گواهی سپرده طلا با نام است و حتی در صورت سرقت این گواهی، امکان دریافت سکه‌ها با مدارک شناسایی افراد نیز وجود دارد و به این ترتیب دغدغه‌ای برای امنیت سکه وجود نخواهد داشت.

مدیر عامل بورس کالا: معاملات برخط قراردادهای آتی در 93 راه اندازی می شود

ایران و جهان- مدیر عامل بورس کالای ایران در دومین نشست خبری خود درسال جاری، در کیش به بیان کارکردهای این بورس در اقتصاد ملی و تشریح محيط كسب و كار بورس کالا در سال 92 پرداخت و از راه اندازی معاملات برخط قراردادهای آتی در سال آینده خبر داد.

به گزارش خبرنگار اعزامی ایران و جهان، وی با بیان رویکردهای بورس کالا در سال 93 گفت: تعمیق کارکردهای بورس در اقتصاد ملی، افزایش ظرفیت بورس کالا در تعامل اقتصاد بین الملل و تعامل با نهادهای تصمیم گیر و تصمیم ساز از جمله این رویکردها به شمار می رود.

پناهیان در خصوص اولویت های این بورس در سال جدید گفت: راه اندازی معاملات برخط قراردادهای آتی، ارتقای سامانه های بازارهای فیزیکی و مشتقه به همراه گسترش سامانه پذیرش انبارها و صدور قبض انبار در این راستا عملیاتی می شود. همچنین راه اندازی قراردادهای آتی بر روی دارایی های پایه جدید، گسترش بازارگردانی در قراردادهای مشتقه، راه اندازی معاملات اختیار و معاملات سلف موازی را در دستور کار است. ضمن آنکه راه اندازی نشریه بورس کالای ایران، سایت اختصاصی خبری، مرکز مشاوره و اطلاع رسانی بورس کالا و توسعه پورتال جدید بورس کالا و توسعه ارتباطات بین المللی در سال جدید عملیاتی می شود.

مدیرعامل بورس کالای ایران در ادامه گفت: زمینه های عملیاتی راه اندازی معاملات سلف موازی میلگرد به عنوان ابزار مالی نوین فراهم شده و توسعه زیرساختهای بازار به منظور تکمیل زنجیره تولید، توزیع و مصرف محصولات فولادی با راه اندازی سیستم قبض انبار صورت گرفته است.

وی در ادامه با اشاره به تعاملات با دستگاه های ذیربط در خصوص متعادل سازی معاملات برخط آتی ساز بازار محصولات پتروشیمی گفت: در این راستا سقف مجاز تغییر قیمت 7 گروه کالایی افزایش یافت و خروج دست کم 39 قلم کالای پتروشیمی دارای بازار متعادل از سیستم بهین یاب حاصل شد.

وی در خصوص حجم معاملات در تالار صادراتی بورس کالا گفت: در مدت 11ماه سال جاری، بالغ بر 5 میلیون تن انواع کالا با ارزشی معادل 43 هزار میلیارد ریال در تالار صادراتی معامله شده و در این بخش رشد 59 درصدی ارزش و 35 درصدی معاملات کاملا مشهود است.

وی در ادامه با اشاره به تامین مالی 189 هزار میلیارری بخش تولید از طریق معاملات سلف در بورس کالای ایران گفت: این رقم در سال 91 بالغ بر 165 هزار میلیارد بوده که حاکی از رشد 15 درصدی میزان تامین مالی تولیدکنندگان است.

مدیرعامل بورس کالای ایران سپس با اشاره به دستآوردهای بورس کالا طی امسال در حوزه فن آوری اطلاعات و ارتباط گفت: در این بخش توسعه زیرساخت ارتباطی با کارگزاران از طریق توسعه شبکه WAN و ایجاد ارتباط دو سویه بورس و دفاتر شرکت‌های کارگزاری از طریق شبکه رادیویی، MPLS و وایمکس حاصل شد و با ارتقای سیستم های معاملاتی از راه دور، اقدامات لازم برای راه اندازی معاملات برخط آتی و معاملات بازار فرعی ، سلف موازی استاندارد و راه اندازی سامانه معاملات مشتریان خرد صورت گرفت.

وی در ادامه با اعلام طراحی و پیاده سازی پورتال جدید بورس کالا گفت : طراحی و ایجاد سیستم پذیرش قبض انبار، ارتقای سیستم های عرضه، نظارت بر بازار آتی و ثبت سفارش و تولید و توسعه سامانه های مغایرت گیری تسویه، سیستم کنترل تعهد عرضه، سیستم تسویه بین بانکی (ستاب) از جمله سایر اقدامات انجام شده در این بخش است.

وی در ادامه با بیان کارکردهای بورس کالا در اقتصاد ملی از جمله کشف نرخ، مدیریت ریسک نوسانات قیمت، ایجاد فرصت سرمایه گذاری ، تسهل تجارت فیزیکی و تامین مالی گفت: اقدامات و فعالیت های انجام گرفته در بورس کالا به بهبود فضای کسب و کار، گسترش بازارهای مالی و هدایت بانکها به سمت منابع تولید و همچنین گسترش صادرات و ارتقای ظرفیت های مالیاتی و نظام گمرکی می انجامد که از جمله اهداف اقتصادی مرتبط به شمار می رود.

پناهیان در این نشست خبری با بیان پذیرش 35 کالای جدید در بخش فرآورده های نفتی و پتروشیمی، 11 کالا در حوزه محصولات صنعتی و معدنی و 7 کالا در بخش وارداتی گفت: طی سال 92 بورس کالای ایران موفق به پذیرش اوراق بهادار مبتنی بر کالا از جمله سلف موازی میلگرد و آتی زیره شده همچنین انبارهای استان های گلستان و کرمانشاه به منظور آغاز بکار سیستم معاملاتی از طریق قبض انبار پذیرش شده است.

آغاز معاملات برخط قراردادهای آتی در نیمه اول سال 1393

بورس کالای ایران با هدف رشد و اعتلای اقتصاد ملی سعی دارد که بیش از پیش در جهت توسعه و گسترش فعالیت‌های محوله گام بردارد. اگر به بازارهای متشکل کالایی دنیا نگاهی بیندازیم، می‌بینیم آنها از این مرحله‌ای که بورس کالای ایران در آن به سر می‌برد، گذر کرده‌اند. به این معنی که بورس‌های کالایی دنیا بعد از شکل گرفتن و قوام یافتن بازار فیزیکی، یک مرحله به جلو حرکت کرده‌اند و به سراغ ابزارهای مالی رفته‌اند. شرکت بورس کالای ایران هم مبتنی بر رسالت سازمانی و در چارچوب سند جامع استراتژیک خود، به توسعه معاملات مشتقه اقدام کرده است. در این راستا توسعه قراردادهای آتی بر روی دارایی‌های پایه جدید یکی از دستور کارهای بورس کالاست. در کنار آن معرفی قراردادهای مشتقه دیگر و انجام معاملات مبتنی بر این قراردادها نیز تعریف شده است. در واقع بورس کالا مصمم است که معاملات مشتقه را در اقتصاد ایران گسترش دهد که در نتیجه آن ظرفیت بازار سرمایه ایران در این حوزه ارتقای قابل توجهی خواهد یافت. با این حال مبتنی بر سطح توسعه‌یافتگی ایران و ظرفیت جذب بازار سرمایه، توسعه معاملات مشتقه یکی از محورهای مهم سیاستگذاری بورس کالا در کنار توسعه سایر محورهای ظرفیت‌ساز بورس کالا معنی پیدا می‌کند و ارتقا مجموعه این ظرفیت‌ها مدنظر بورس کالاست. همچنین بورس کالای ایران در راستای یکی از راهبردهای اساسی خود مبنی بر افزایش آنها، ظرفیت معاملات مشتقه کالایی، مطالعات زیادی برای شناسایی ابزارهای جدید معاملاتی و اجرایی کردن با توجه به تجربیات جهانی و ویژگی‌های خاص کشورمان انجام داده است. در این راستا ابزارهای متداول در بازارهای مالی جهانی مانند قراردادهای آتی و اختیار در دستور کار قرار داد دارند و علاوه بر آن ابزارهای مالی دیگری مانند قراردادهای سلف موازی استاندارد و قراردادهای آتی یک روزه متناسب با ویژگی‌های خاص معاملاتی کشورمان در دست راه‌اندازی هستند.

رنجش بورس کالا از محدودیت‌ها

سیاست اجرایی شرکت بورس کالای ایران در حوزه معاملات حراج پیوسته و به خصوص قراردادهای آتی تلاش برای ثبات قواعد معاملاتی است. زیرا با وجود ثبات در قواعد معاملاتی است که اعتماد مجموعه فعالان به این بازار تداوم خواهد داشت. طبیعتاً در برهه‌های زمانی مختلف به دلیل شرایط خاص بازار و هیجانات موجود، تصمیماتی اتخاذ می‌شود که البته مبتنی بر دستورالعمل اجرایی معاملات است و در اقتصادهای پیشرفته نیز نظارت نهادهای سیاستگذاری بر بازار وجود دارد. در واقع شکل‌گیری بازار و تداوم آن از طریق تعامل مداوم نیروهای بازار در کنار نهادسازی‌های نهادهای ناظر معنی پیدا می‌کند. با این حال نظارت‌پذیری بازارها بسیار متفاوت از دخالت‌های مداوم یا ایجاد افزایش محدودیت‌هاست که این امر در دستور کار بورس کالا نیست.

در واقع، بورس کالا از محدودیت‌ها رنج می‌برد، به طوری که تعیین قیمت دستوری باعث ایجاد اخلال در بازار می‌شود. با این حال پس از نوسانات شدید ارز در سال‌های اخیر در اقتصاد ایران، نهادهای موازی بازار یا سیاستگذار جهت کنترل نوسانات قیمت کالاها مجبور شدند که در برخی از زمان‌ها از سازوکار تعیین قیمت غیربازاری استفاده کنند. طبیعی است که در نتیجه استفاده سازوکارهای غیررقابتی به تدریج سازوکار عرضه و تقاضای بازار دچار مشکل می‌شود و بازار نمی‌تواند یکی از کارکردهای اساسی خود مبنی بر کشف قیمت رقابتی را به خوبی انجام دهد. محیط اقتصاد کلان ملی و بین‌المللی از جمله عوامل اساسی موثر در ساختار بازار کالاهاست و در سال‌های اخیر به دلیل بی‌ثباتی محیط اقتصاد کلان یکی از مسائل بورس کالا بود. انتظار می‌رود به تدریج فضای سرمایه‌گذاری در کشور بهبود یابد. در واقع بهبود شرایط نسبی اقتصاد، شکل‌گیری انتظارات مثبت از آینده اقتصاد ملی، کاهش نوسانات نرخ ارز در ماه‌های اخیر، کاهش روند نرخ رشد کاهنده در کشور که اخیراً مرکز آمار اعلام کرد و سایر مسائل اقتصاد کلان در کنار رویکرد کلی دولت مبنی بر توجه جدی به نیروهای بازار انتظار می‌رود موانع توسعه‌ای بورس کالا، از جمله تعیین قیمت دستوری به تدریج مرتفع شود و در نتیجه آن بورس کالای ایران بتواند رسالت‌های سازمانی خود را در بازار سرمایه تعقیب کند.

به عنوان نمونه، آزادسازی صادرات محصولات پتروشیمی که در سال 1391 در پی اعمال تحریم‌ها و جهش بی‌سابقه نرخ ارز ممنوع اعلام شده بودند، یکی از نتایج مثبت به نتیجه رسیدن مذاکرات و کمرنگ شدن تحریم‌هاست. از طرفی ارزآوری صادرات این محصولات از صنعتی که سومین صنعت بزرگ جهان را به خود اختصاص داده انکارناپذیر است. بنابراین با رفع تدریجی تحریم‌ها شاهد شکوفایی هر چه بیشتر این بخش و ارزآوری بیشتر نیز خواهیم بود. از طرف دیگر افزایش تعامل با شرکت‌های خارجی در نهایت منجر به رقابت قیمت محصولات تولید داخلی با محصولات صادراتی شده و به هم‌وزن‌ شدن، عقلایی ‌شدن و در نتیجه نزدیک‌ شدن قیمت‌های داخلی به قیمت‌های مرجع کمک خواهد کرد. با توجه به رویکرد دولت جدید در ارتقای کارکرد بورس کالا و توجه ویژه مدیران ارشد دولت به این مجموعه، ورود مجدد شرکت‌های خارجی به بورس کالا از جمله عواملی خواهد بود که می‌تواند در رونق معاملات بورس کالا نقش برجسته‌ای را ایفا کند.

در این راستا و با تدابیری که اندیشیده شده است بورس کالای ایران، تصمیم دارد در کنار بازارهای کالاهای فیزیکی و مشتقه، بازار فرعی را فعال کند تا زمینه حضور اموال و کالاهایی که تاکنون شرایط حضور در بورس را نداشته‌اند، فراهم کند. ایده راه‌اندازی بازار فرعی بورس کالای ایران به منظور ایجاد فضایی سهل‌تر و با استانداردهای متفاوت برای انجام مبادلات شکل گرفته است. بنابراین به طور کلی کالاهایی که در بازار فرعی قابلیت پذیرش و معامله را خواهند داشت، به شرح ذیل هستند.

1- اموال غیرمنقول: اموال غیرمنقول عبارت است از املاک و مستغلات با کاربری‌های گوناگون اعم از اداری، تجاری، مسکونی و اراضی زراعی. بر اساس مصوبه هیات پذیرش بورس کالای ایران، ارزش ریالی اموال غیرمنقول قابل عرضه، حداقل 100 میلیارد ریال بر اساس قیمت کارشناسی رسمی معاملات برخط آتی ساز دادگستری است؛ لذا در فاز نخست، اموال غیر‌منقولی در این بازار وارد خواهند شد که در بازارهای خارج از بورس به دلیل قدرت پایین اطلاع‌رسانی در این بازارها، امکان کشف نرخ با حضور متقاضیان حداکثری وجود ندارد و بورس می‌تواند از طریق بیش از 70 کارگزاری عضو به صورت گسترده اقدام به بازاریابی برای عرضه‌کنندگان در سراسر کشور کند. البته در صورتی که این بازار به یک تجربه موفق تبدیل شود می‌توان در آینده راه را برای عرضه اموال با ارزش کمتر نیز فراهم کرد.

2- اموال منقول: علاوه بر کالاهایی که به دلیل تعلیق یا لغو پذیرش از بازار معاملات کالاهای فیزیکی بورس کالای ایران، امکان معامله در بازار مذکور را ندارند، سایر کالاها نیز با تایید هیات پذیرش سازمان بورس و اوراق بهادار امکان حضور در این بازار را خواهند داشت. در خصوص اموال منقول در این بازار، هدف بورس ایجاد یک بازار نظام‌یافته و قابل نظارت است که بتواند جایگزین مناسبی برای روش مزایده در کشور باشد. به عبارت دیگر در گام نهایی، بورس به دنبال این است که فروشندگان کالا که در حال حاضر از طریق مزایده در جراید اقدام به فروش کالای خود می‌کنند، بتوانند از بستر بورس به عنوان یک جایگزین برای روش فعلی استفاده کنند.

چشم‌انداز امیدوار‌کننده تابلو محصولات کشاورزی

توسعه معاملات محصولات در بورس کالا صرف نظر از گروه کالایی آن، نیازمند تعامل با فعالان آن حوزه کالایی و شناسایی موانع ورود آنها به بورس است. از آنجا که بخش اعظمی از فعالیت‌های بخش کشاورزی در ایران از کاشت تا برداشت و همچنین بازرگانی آن سنتی است و تطابق آن با چارچوب مدرن مالی زمانبر است، بنابراین توسعه معاملات این محصولات در بورس چندان هم ساده نیست. با این حال با توجه به اینکه اساساً تجربه بورس‌های کالایی در جهان مبتنی بر کالاهای کشاورزی است، بورس کالا نیز با تلاش و پیگیری این مهم، برنامه‌ها و اقدامات بسیاری در این راستا انجام داده است. اخیراً با افزایش تعاملات وزارت جهاد کشاورزی با بورس کالا در راستای اجرای ماده 33 قانون افزایش بهره‌وری بخش کشاورزی و منابع طبیعی، به نظر می‌رسد چشم‌انداز امیدوارکننده‌ای پیشِ روی تابلو معاملات محصولات کشاورزی بورس کالا ایجاد شده است. اما باید توجه داشت که بخش کشاورزی در ایران در اختیار کشاورزان و بهره‌برداران بخش خصوصی خرده‌پاست؛ بنابراین باید به فرهنگ‌سازی در میان کشاورزان و معرفی کارکردهای بورس کالا برای آنها تاکید زیادی کرد. بدون شک تشکیل میز بورس کالا در وزارت جهاد کشاورزی، زمینه شناخت مسوولان و متولیان این حوزه از مزایا و کارکردهای بورس کالا را فراهم می‌کند که امیدواریم منتج به رونق معاملات این محصولات در بورس کالا شود. ضمن اینکه میزان معاملات محصولات کشاورزی در بورس کالا از ابتدای سال 1392 تاکنون، در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، رشد 41‌درصدی در مقدار و رشد 97‌درصدی ارزش معاملات را تجربه کرده‌اند که این امر سهم معاملات این محصولات را از کل بازار فیزیکی بورس کالا را طی این مدت از 9/0 به 14/1 درصد افزایش داده است. بنابراین به نظر می‌رسد با پیگیری‌های بورس کالا و تعامل با وزارت جهاد کشاورزی در آینده‌ای نزدیک شاهد رونق معاملات این محصولات در بورس کالا باشیم تا کشاورزان عزیز نیز بتوانند از مزایای بورس کالا در این حوزه استفاده کنند.

بورس کالا، مرجع قیمت‌گذاری

یکی از مزیت‌های عمده بورس کالا برای فعالان اقتصادی و اقتصاد ملی تبدیل ‌شدن به مرجع قیمت‌گذاری به ویژه برای توسعه صادرات غیرنفتی است که نیازمند حصول پیش‌نیازهایی است، در واقع یکی از علت‌هایی که قیر را به مرجع قیمتی در منطقه تبدیل کرده است عرضه منظم این محصول توسط عرضه‌کننده‌های مختلف است که البته این امر نیز به سبب تولید انبوه قیر در کشور صورت گرفته است. به علت جایگاه برتر کشور در تولید نفت خام و محصولات پتروشیمی و با توجه به اینکه طیف وسیعی از محصولات نظیر قیر در بورس کالا هر هفته عرضه و معامله می‌شوند، می‌توان گفت درج قیمت دیگر محصولات در نشریه‌های بین‌المللی و تبدیل ‌شدن آنها به مرجع قیمتی و مهیا کردن مزیت‌هایی شامل افزایش توان چانه‌زنی کشور در سطح مذاکرات بین‌المللی و جایگزین کردن قیمت منتشر شده از سوی کشور تولیدکننده محصولات به جای کشور مصرف‌کننده آن و همچنین ارتقای جایگاه کشور به لحاظ سیاسی و اقتصادی دور از انتظار نیست چرا که مرجع قیمتی شدن خود نتیجه اقدامات بنیادینی است که در بورس نیز دنبال می‌شود.

معاملات برخط قراردادهای آتی

به طوری که همزمان با گسترش ابزارهای مالی، کالاها و محصولات مورد معامله در بورس کالا، طبق هدف‌گذاری صورت گرفته، معاملات برخط در قراردادهای آتی، در نیمه اول سال 1393 آغاز می‌شود. هسته معاملاتی مورد استفاده، توسط کارشناسان داخلی بورس طراحی شده و به بهره‌برداری رسیده است و از طریق سرویس‌های الکترونیکی استاندارد شده با درگاه معاملات برخط که توسط شرکت‌های نرم‌افزاری فعال در حوزه بازار سرمایه تهیه شده است، ارائه خدمات خواهد کرد و مشتریان از طریق درگاه معاملات برخط می‌توانند مستقیماً نسبت به ثبت سفارش در بازار اقدام کنند. همچنین در برنامه بلندمدت پس از تطابق استاندارد سرویس‌های الکترونیکی با استانداردهای روز جهانی، امکان اتصال نرم‌افزارهای بین‌المللی با سامانه قراردادهای مشتقه بورس کالا برقرار خواهد شد.

در حوزه اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی نیز گذشته از رونمایی از پایگاه اطلاع‌رسانی جدید بورس کالا که کاستی‌های گذشته در آن رفع شده، افزایش ارتباط با ذی‌نفعان داخلی و خارجی بورس کالا و نیز توسعه آنها در دستور کار سال جدید بورس کالا قرار دارد.

بر این اساس، استراتژی معکوسی تدوین شده است. به این صورت که به جای جذب ذی‌نفعان پس از ورود محصول جدید به بورس، نگاهی هم به جذب ذی‌نفعان آتی برای ورود کالایشان به بورس کالا شود. در این راستا تلاش ما این خواهد بود که در جهت افزایش پتانسیل‌های توسعه بورس کالا از طریق افزایش انتظارات عمومی از بورس کالا و ابعاد نقش‌آفرینی آن چه در تنوع کالاهای مورد معامله و چه در بعد نقش‌آفرینی در اقتصاد ملی حرکت کنیم. در واقع، باید معامله شفاف و کشف قیمت عادلانه به عنوان یک حق در میان فعالان اقتصادی کشور و حتی عموم مردم برانگیخته شود. برای این منظور نیز از تمامی ابزارهای اطلاع‌رسانی و فرهنگ‌سازی بهره خواهیم گرفت. چرا که نگاه بورس کالا این است که توسعه بیشتر و توافق در رقابت، جز از طریق افزایش مطالبه‌ها و انتظارات مشتریان و ذی‌نفعان از بورس کالا ممکن نیست.